W Fonosferze o Wielkiej Mapie Księstwa Pomorskiego czyli Mapie Lubinusa. Ta najważniejsza dla Pomorza mapa powstała w XVII wieku. Zamówił ją szczeciński książę Filip II.
Aby powstała Eilhard Lubinus podróżował po całym Pomorzu. Odwiedził 152 miejscowości i przebył około 1500 kilometrów. Na mapie umieścił również drzewo genealogiczne dynastii Gryfitów oraz wiele symbolicznych rycin.
Dlaczego to niezwykłe dzieło kartograficzne do dziś budzi podziw w Szczecinie i na Pomorzu? O tym opowiada Radosław Skrycki - dr hab., prof. Uniwersytetu Szczecińskiego z Instytutu Historycznego. Zapraszam, Joanna Skonieczna

W czwartkowej Fonosferze sporo wiadomości o naszych szczecińskich Gryfitach. Przypomnimy opowieść o tym jak powstawał animowany film o Bogusławie X oraz historię stworzenia Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego czyli słynnego dzieła Eilharda Lubinusa.
Animowany film "Wielka podróż Bogusława X" narysowali Katarzyna Zimnoch i Paweł Kleszczewski. Malowanymi przez siebie obrazkami opowiedzieli historię jednego z najsłynniejszych Gryfitów. Książę w XV wieku wyruszył w pielgrzymkę do Ziemi Świętej. W szczecińskim zamku została jego młoda żona Anna Jagiellonka oraz trójka dzieci. Bogusław X przeżył w czasie swojej podróży wiele przygód i objechał niemal cały znany ówcześnie świat.
Po godzinie 22 przypomnimy reportaż Małgorzaty Frymus, która odwiedziła filmowców, w czasie pracy nad filmem, w ich pracowni. Tak powstała opowieść "Animacyjna laurka Kleszczewskich". Realizacja dźwięku Aleksandry Mazur-Woronieckiej.

Do usłyszenia w Fonosferze, Joanna Skonieczna

Letnia Szkoła Muzykowania to inicjatywa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Ludowego w Mierzynie, realizowana w ramach projektu EtnoPolska, dofinansowanego ze środków Narodowego Centrum Kultury. W czasie zajęć miłośnicy muzyki tradycyjnej nie tylko przygotowują pieśni na kolejną płytę, ale również mają możliwość wykonania prostych instrumentów ludowych. Zapraszamy dzisiaj po 22-ej do wysłuchania reportażu Małgorzaty Furgi zatytułowanego "Zagrać na patyku i zaśpiewać".
Po reportażu wraz z Angeliką Felską prezeską Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Ludowego w Mierzynie, realizatorką projektu „Letnia Szkoła Muzykowania - 2024” i Rafałem Roguszką dyr. Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Przecławiu odpowiedzialnym za projekt „ETNO Dom w poszukiwaniu kodu” rozmawiać będziemy o znaczeniu takich działań w społecznościach lokalnych.

Psie smutki z wiersza Jana Brzechwy niewiele mają wspólnego ze smuteczkami psów schroniskowych. Przekonali się o tym państwo Aneta i Rajmund ze Szczecina, którzy adoptowali psy z choszczeńskiego schroniska.

Bunia i Rysiek - psy po przejściach, dołączyły do Dżekiego, który bardzo tęsknił za swoją młodą panią. Lekarstwem na jego smutki miały być "adopciaki". Czy udało się stworzyć dla psów bezpieczny dom?

Zapraszamy do wysłuchania reportażu Małgorzaty Furgi "Psie smuteczki". A po reportażu rozmowa z Kingą Baranowską – wolontariuszką ze schroniska „Po drugiej stronie Choszczna”. W związku z nowymi przepisami schronisko w Choszcznie musi opuścić ok 30 psów. Większość z tych psów które udało się już nauczyć, że ręka człowieka jest dobra, że można wyjść ze schroniska i się nie bać - zostanie złamana. Nowe warunki (o ile dane im będzie się gdzieś dostać) spowodują olbrzymie spustoszenie w ich psychice.
O psich i nie tylko psich smuteczkach dziś w "Fonosferze".

43% Polaków przeczytało w 2023 roku co najmniej jedną książkę. To wzrost o 9 punktów procentowych, najwięcej od 10 lat. Wzrosło także zainteresowanie bibliotekami, szczególnie u młodych mężczyzn w wieku 25–39 lat. Stopniowo zmienia się też sposób pozyskiwania informacji o książkach. Coraz większą rolę odgrywa Internet, a szczególnie serwisy społecznościowe.
W prezentowanym badaniu stanu czytelnictwa w 2023 roku po raz pierwszy uwzględniono dodatkowe sposoby pozyskiwania informacji o książkach. Są to: multimedialne podcasty, vlogi, krótkie filmy, wpisy influencerów rekomendujące książki i czytanie na platformach takich jak: TikTok, gdzie obecna jest społeczność BookTok, BookTube na YouTube czy też Instagram.
O tym kto, ile i co czyta porozmawiamy dziś w magazynie Fonosfera. Moim gościem będzie współautor badań Roman Chymkowski z Biblioteki Narodowej.
Do usłyszenia po 22, Joanna Skonieczna

Światowy Miesiąc Autyzmu jest powszechnie obchodzony w kwietniu, jako kontynuacja przypadającego na 2 kwietnia Światowego Dnia Świadomości Autyzmu. Chodzi tu o podnoszenie świadomości społecznej na temat autyzmu, akceptację dla różnorodności i odmienności rozwojowej, przeciwdziałanie izolacji, dyskryminacji i łamaniu praw osób z autyzmem, tworzenie przyjaznego rozumiejącego otoczenia społecznego. Matki po usłyszeniu diagnozy: autyzm, doświadczają kryzysu psychicznego i uczucia bezradności. Autystyczne dziecko często zachowuje się tak, jakby nie słyszało, zamyka się w sobie i izoluje od rodziców i rodziny, reaguje lękiem na jakiekolwiek zmiany. Bohater dzisiejszej opowieści szansę na terapię w zakresie komunikowania się, uczenia się, nawiązywania relacji i bycia samodzielnym otrzymał w placówce Krajowego Towarzystwa Autyzmu w Szczecinie. Zapraszamy państwa dzisiaj po 22-ej do wysłuchania reportażu Małgorzaty Furgi zatytułowanego „Opowiem wam o moim synu Wojtusiu”.
Po reportażu gościć będziemy w studiu przedstawicieli Krajowego Towarzystwa Autyzmu w Szczecinie, z którymi mówić będziemy o projektach realizowanych na rzecz osób w spektrum autyzmu oraz zaprosimy na wystawę pokazującą te osoby.

"Tryb specjalny" - za tym niewinnie brzmiącym sformułowaniem kryje się proceder, który oznaczał egzekucje bez sądów, bez wyroków, na podstawie list śmierci. 5 marca 1940 roku Józef Stalin podpisał uchwałę o zgładzeniu obywateli polskich wziętych do niewoli po agresji Związku Radzieckiego. Dokładnie 44 lata temu, 3 kwietnia 1940 roku z obozu w Kozielsku wyruszył pierwszy transport jeńców kierowanych na egzekucję. Zamordowano blisko 22 tysiące obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. To 22 tysiące tragedii rodzinnych. To zarazem 22 tysiące opowieści o próbach (mniej lub bardziej odważnych) dochodzenia do prawdy, co stało się z zaginionymi bliskimi. Informację o odkryciu masowych grobów w Katyniu pierwsi podali Niemcy 13 kwietnia 1943 roku. Dwa dni później radio moskiewskie zakomunikowało, że zbrodnię popełnili Niemcy w 1941 roku podczas zajmowania okolic Smoleńska.
Katyń - jest to więc historia zacierania prawdy i walki o prawdę.
Ale też pamięci i niepamiętania.
Alicja Dmytrasz mieszka na wielkim poradzieckim osiedlu we Lwowie. W jej pokoju leży kilka reklamówek z niezwykle cenną zawartością. Są ciągle nierozpakowane.

"Spóźniłam się" - to tytuł reportażu Agaty Rokickiej. Przypomnimy go dziś w "Fonosferze". A po nim - rozmowa z Romualdem Sikorą – synem Stanisława, granatowego policjanta, zastrzelonego w Twerze, Józefem Łapczyńskim – bratankiem Gracjana Jelita Łapczyńskiego, rotmistrza 5. Pułku Ułanów Zasławskich oraz Rafałem Raniowskim - wiceprezesem Stowarzyszenia Katyń, krewnym majora artylerii Emila Wierzbiańskiego.

2 kwietnia obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Został on ustanowiony w 2008 r. Jest wyrazem solidarności z osobami z autyzmem i ich rodzinami.
Autyzm jest zaburzeniem rozwoju związanym z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu
nerwowego. Jeszcze niedawno uważano, że autyzm dotyczy głównie chłopców – był diagnozowany u nich niemal cztery razy częściej niż u dziewcząt. Stąd też symbolicznym kolorem autyzmu stał się niebieski. Najnowsze badania pokazują jednak, że autyzm w takim samym stopniu dotyka mężczyzn, jak i kobiet, dlatego też do koloru niebieskiego dołączył różowy.

Dzisiejszą Fonosferę poświęcimy właśnie autyzmowi. Jeszcze 30 lat temu taką diagnozę stawiano jednemu dziecku na 10 tys. urodzeń, dziś co sześćdziesiątemu. Dla dzieci dzięki działaniom wielu organizacji pozarządowych udało zbudować się system wsparcia, edukacji i terapii. Dla dorosłych autystów ciągle brakuje domów dziennego pobytu, mieszkań chronionych, warsztatów terapii zajęciowej i wspomaganych miejsc pracy. Kamil bohater reportażu jest dorosłym podopiecznym Szczecińskiego Oddziału Krajowego Towarzystwa Autyzmu. "Inny świat Kamileusza" to reportaż Małgorzaty Furgi, który przypomnimy dzisiaj po 22-ej.

Po reportażu odwiedzą nas niezwykli goście. Małżeństwo lekarzy, rodzice trzech synów, w tym najmłodszego, 11-letniego autystycznego Adasia. Aby zwrócić uwagę na to jak żyje ich syn i ich rodzina, podjęli decyzję o starcie w niezwykłym biegu. Pan Marek wystartuje w najcięższym maratonie świata, Ultramaratonie Piasków w Maroko. Uczestnicy biegu pokonują łącznie około 250 km, biegiem na Saharze. Start już za kilka dni. Pani Aneta i Pan Marek odwiedzą nas po 22. Zapraszam, Joanna Skonieczna

Wielkanoc, to podobnie jak inne świąteczne dni, czas rodzinnych spotkań. Spotkań, które mogą być okazją do wspominania rodzinnych historii.
O tym jakie opowieści często przekazują swoim wnukom dziadkowie w Szczecinie, Wrocławiu czy Zielonej Górze, porozmawiamy dziś w magazynie Fonosfera.
Moim gościem będzie prof. dr hab. Grzegorz Hryciukiem - historyk z Uniwersytetu Wrocławskiego. Profesor Hryciuk jest autorem, wydanej pod koniec 2023 roku, książki "Przesiedleńcy. Wielka epopeja Polaków 1944-1946". Monografia bardzo szybko zniknęła z półek w księgarniach i już doczekała się dodruku. Dlaczego warto po nią sięgnąć? Zapytam o to po 22.
Do usłyszenia, Joanna Skonieczna

„Przemierzaj morza na skrzydłach wyobraźni” - to hasło tegorocznego Międzynarodowego Dnia Książki dla Dzieci. Święto, już od lat, obchodzimy 2 kwietnia. O tym co jutro będzie się działo, z tej okazji w Szczecinie, porozmawiamy po godzinie 20.
Święto ustanowiono w dniu urodzin Hansa Christiana Andersena - duńskiego baśniopisarza. W tym roku gospodarzem święta książki dla dzieci została Japońska Sekcja IBBY.
IBBY jest międzynarodową organizacją non-profit, zajmującą się promocją literatury dziecięcej i młodzieżowej. Została założona w Zurychu w 1953. To ta organizacja stworzyła obchodzone dziś święto. Powołano je przede wszystkim po to by promować wartościową literaturę i grafikę wśród młodych odbiorców.
O książkach dla najmłodszych porozmawiam dziś z Małgorzatą Narożną, szczecińską księgarką, nagrodzoną w 2018 roku przez polską sekcję IBBY nagrodą za upowszechnianie czytelnictwa.
Zapraszam po 20, Joanna Skonieczna