Radio SzczecinRadio Szczecin » Polska i świat
reklama
Zobacz
autopromocja
Zobacz
reklama
Zobacz
reklama
Zobacz

Józef Piłsudski. Fot. www.wikipedia.org (CC0 domena publiczna)
Józef Piłsudski. Fot. www.wikipedia.org (CC0 domena publiczna)
153 lata temu, 5 grudnia 1867 roku, urodził się Józef Piłsudski, marszałek Polski, Naczelnik Państwa i Wódz Naczelny Wojska Polskiego. Mąż stanu, polityk, twórca Legionów, architekt niepodległości i zwycięski wódz wojny polsko-bolszewickiej. Położył wielkie zasługi dla odbudowy niepodległej Polski, wszedł do panteonu bohaterów narodowych. Zmarł w 1935 roku.
Z jego osobą jest związanych wiele przełomowych wydarzeń. W okresie I wojny światowej był dowódcą Legionów Polskich, a jego powrót do ojczyzny 10 listopada 1918 roku stał się sygnałem do ogłoszenia niepodległości Polski. W wolnym kraju Sejm powierzył Piłsudskiemu stanowisko Naczelnika Państwa. Został też pierwszym marszałkiem Rzeczpospolitej.

Dwukrotnie, w latach 1926-28 oraz w 1930 roku, pełnił urząd premiera. W maju 1926 roku przeprowadził zamach stanu i wprowadził rządy sanacyjne.

Jako Naczelny Wódz Wojska Polskiego zorganizował w 1919 roku zbrojny opór przeciwko najazdowi bolszewickiemu. W czasie wojny polsko-rosyjskiej odniósł wiele zwycięstw, między innymi spektakularne w sierpniu 1920 roku w Bitwie Warszawskiej, rozstrzygającej o losach tej wojny i o niepodległości kraju. Bitwa przeszła do historii jako "Cud nad Wisłą".

Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku w Belwederze. Został pochowany na Wawelu w krypcie św. Leonarda. Jego serce złożono na wileńskim cmentarzu na Rossie, obok matki. Pogrzeb marszałka stał się wielką patriotyczną manifestacją jedności narodowej. Szacuje się, że wzięło w nim udział około 200 tysięcy osób, w tym przedstawiciele 16 państw. Kondukt żałobny ciągnął się przez kilka kilometrów. Całą uroczystość transmitowało Polskie Radio.

W 1937 roku, na polecenie metropolity krakowskiego arcybiskupa Adama Sapiehy, trumna ze szczątkami marszałka została przeniesiona do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów.

Podczas II wojny światowej, a także w okresie PRL kult Józefa Piłsudskiego był zwalczany przez komunistyczne władze, jednak z przeciwnym skutkiem - uznanie jego zasług i poszanowanie wśród Polaków ulegało wzmocnieniu. Po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku, Piłsudski jest uważany za jedną z najwybitniejszych postaci w historii kraju.

Z okazji 150. rocznicy urodzin marszałka, Sejm Rzeczpospolitej ustanowił rok 2017 Rokiem Józefa Piłsudskiego.

W tym roku (2020), 14 sierpnia, w przeddzień 100. rocznicy zwycięskiej Bitwy Warszawskiej, zostało otwarte Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Placówka ukazuje postać marszałka na szerokim tle historyczno-społecznym i idee, które przyświecały mu w życiu. Odwiedzający mogą poznać nie tylko działalność państwową Piłsudskiego, ale także jego życie prywatne. W muzeum znajduje się ponad tysiąc oryginalnych eksponatów związanych z marszałkiem i jego rodziną. Wśród wystawionych obiektów jest zestaw szabli Józefa Piłsudskiego, a także jego kurtka mundurowa. Placówka jest kontynuatorem Muzeum Józefa Piłsudskiego w Warszawie, które istniało do 1939 roku w Belwederze.

Urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie pod Wilnem w patriotycznej rodzinie szlacheckiej. Działał w organizacjach konspiracyjnych. W 1887 roku został aresztowany i pod zarzutem przygotowań do zamachu na cara Aleksandra III zesłany na 5 lat na Syberię. Po powrocie był jednym z inicjatorów powstania i członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej. Organizował też konspiracyjne oddziały wojskowe, w tym Związek Walki Czynnej.

Z inicjatywy Piłsudskiego w październiku 1914 roku utworzono Polską Organizację Wojskową. W wyniku późniejszej akcji dyplomatycznej naszych posłów władze austriackie wyraziły zgodę na organizację Legionów Polskich. W grudniu 1914, po przekształceniu walczącego w Galicji 1. Pułku Legionów w I Brygadę, Piłsudski objął nad nią dowództwo.

22 lipca 1917 roku po kryzysie przysięgowym w Legionach Józef Piłsudski został aresztowany przez Niemców i osadzony w twierdzy w Magdeburgu, skąd uwolniono go 10 listopada 1918 roku. Dzień później Rada Regencyjna, utworzona przez dwóch byłych zaborców - Austrię i Niemcy - przekazała mu naczelne dowództwo wojsk polskich. Niemcy liczyli na to, że ze swym autorytetem zapanuje nad chaosem i zapewni spokojny przejazd wojsk niemieckich wracających z Rosji do domu. Przyjazd Piłsudskiego, który w oczach większości Polaków uchodził za symbol walki z zaborcami i za jedynego polityka godnego stanąć na czele odradzającego się państwa, stał się wezwaniem do rozbrajania Niemców i organizowania polskiej administracji. 14 listopada Rada Regencyjna powierzyła mu także władzę cywilną. Dwa dni później Piłsudski wysłał telegram do państw zachodnich, w którym zawiadamiał o powstaniu niepodległej Polski, obejmującej wszystkie wyzwolone ziemie. 29 listopada, decyzją Sejmu, został Naczelnikiem Państwa.

Józef Piłsudski jako Naczelny Wódz organizował siły zbrojne, z którymi stawił opór najazdowi bolszewickiemu. W czasie wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920 odniósł wiele zwycięstw, w tym w Bitwie Warszawskiej. W marcu 1920 roku został mianowany pierwszym marszałkiem Polski. W latach 1922-23 był szefem sztabu generalnego. Po objęciu rządów przez premiera Wincentego Witosa, któremu był przeciwny, wycofał się z życia politycznego. Osiadł w Sulejówku pod Warszawą, zajął się pisarstwem i publicystyką.

Pogarszająca się sytuacja w kraju, kolejne upadające rządy, sprawiły, że pod koniec 1925 roku Piłsudski powrócił do czynnego uprawiania polityki. Po kolejnym kryzysie gabinetowym, a także wobec eskalacji podziałów i nienawiści wśród Polaków, postanowił wykorzystać wojsko w celu wywierania nacisku na prezydenta i Sejm.

Gdy w maju 1926 roku koalicja narodowo-ludowa ponownie doszła do władzy, Piłsudski zdecydował się na zbrojny przewrót, który trwał trzy dni. W trakcie walk zginęło 379 osób, wśród nich 164 cywilów, a ponad 900 osób zostało rannych. W wyniku przewrotu majowego został obalony rząd Wincentego Witosa i zdymisjonowany prezydent Stanisław Wojciechowski.

Po przeprowadzeniu zamachu Piłsudski został formalnie ministrem spraw wojskowych i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, lecz w praktyce sprawował władzę autorytarną. Wprowadził system polityczny zwany sanacją. Był krytykowany za ograniczenie roli parlamentu, zwiększenie wpływu wojskowych na politykę, a także za stłumienie działań opozycji parlamentarnej.

Do dziś historycy są podzieleni w kwestii oceny przewrotu majowego, jedni uważają, że Piłsudski uratował kraj przed anarchią i rozpadem, drudzy, że zlikwidował demokrację w II Rzeczpospolitej. Niewątpliwie jednak, wywarł decydujący wpływ na politykę wewnętrzną i zewnętrzną Polski.

Ostatnia dekada życia Józefa Piłsudskiego to okres intensywnej pracy na rzecz naprawy ustroju państwa, stworzenia silnej armii oraz mocnego miejsca na arenie międzynarodowej. Zdecydowane działania mające na celu przebudowę ustroju politycznego państwa doprowadziły do poważnego konfliktu z opozycją antysanacyjną, w wyniku którego jej przywódcy zostali uwięzieni w twierdzy brzeskiej.

W polityce zagranicznej Piłsudski dążył do utrzymania dobrych stosunków z ZSRR i Niemcami, między innymi poprzez zawarcie dwustronnych umów, które miały wzmocnić pozycję Polski wobec naszych sojuszników i sąsiadów.

Ostatni swój podpis marszałek złożył 12 kwietnia na nowej konstytucji Rzeczpospolitej. Zmarł na chorobę nowotworową, 12 maja 1935 roku.

Z osobą Józefa Piłsudskiego łączą się liczne anegdoty, a także powiedzenia, które pozostawił po sobie. Niektóre z nich po latach są nadal aktualne: "W Polsce wszyscy krzyczą, iż mają rację", "Parę pokoleń minąć musi, zanim stworzy się znowu państwowa kultura polska", czy "Słabość ma zawsze jedną konsekwencję - zamiłowanie do wielkich słów bez treści".

Najnowsze Szczecin Region Polska i świat Sport Kultura Biznes

12345
12345
Autopromocja
Zobacz

radioszczecin.tv

Najnowsze podcasty