Machina Czasu
Radio SzczecinRadio Szczecin » Machina Czasu
  • 1348 - Ustanowienie Orderu Podwiązki, który jest najwyższym dworskim odznaczeniem w Anglii. Ustanowiony został przez króla Edwarda III w styczniu 1348 roku. Według tradycji miała to być podwiązka, która spadła z nogi Joannie, hrabinie Salisbury, podczas tańca z królem. Na widok ironicznych uśmieszków dworu, monarcha podniósł podwiązkę i założył ją na swoją nogę mówiąc: „Hańba temu, kto widzi w tym coś nieprzyzwoitego”. Taka też jest dewiza owego wyróżnienia. Order ten jest do dziś nadawany przez króla; mężczyźni noszą go pod lewym kolanem, kobiety - na lewym ramieniu.
  • 1736 - Urodził się James Watt, inżynier i wynalazca brytyjski Wiek dziewiętnasty nazywany jest wiekiem pary. W styczniu 1738 roku urodził się James Watt, inżynier szkocki, konstruktor maszyny parowej (zm. 1819). Ulepszył atmosferyczny silnik parowy Thomasa Newcomena przez skondensowanie zużytej pary w oddzielnym cylindrze. Silnik Watta był pierwszym takim urządzeniem wykorzystanym praktycznie. Już w 1775 roku powstała wytwórnia maszyn parowych. Maszyna Watta najdłużej zachowała swe zastosowanie w kolejnictwie, jako główny napęd lokomotyw - parowozów. Z czasem została wyparta przez silniki spalinowe, przede wszystkim zaś elektryczne.
  • 1798 - Urodził się Auguste Comte, francuski filozof i socjolog. Był głównym i jednym z pierwszych przedstawicieli filozofii pozytywistycznej. Pionier nauki, którą nazwał socjologia, badającej rozwój społeczny, zjawiska i procesy zachodzące w społeczeństwach. Stworzył pierwszy system socjologiczny.
  • 1943 - Urodziła się Janis Joplin, piosenkarka amerykańska. Była wokalistką bluesową i rockową, kompozytorką i autorką tekstów. Początkiem jej kariery stały się lata 1966-1767, gdy po występach w San Francisco i w Monterey (w Kanadzie) stała się ogromnie popularna wśród młodzieży. Występowała głównie z zespołami Big Brother and Holding Company oraz The Full Tilt Boogie Band; uczestniczyła też w słynnym festiwalu w Woodstock. Śpiewała głównie folk i country and western, była doskonałą odtwórczynią m.in. „czarnego” bluesa, znana z ekscentrycznych interpretacji. Zmarła w październiku 1970 roku w Los Angeles, w wyniku przedawkowania narkotyków.
  • 1966 - Indira Gandhi premierem Indii. Zastąpiła zmarłego 11 stycznia Lala Shastri. Ten z kolei objął władzę w kraju po ustąpieniu ojca Indiry, Jawaharlala Nehru. Jej program polityczny opierał się na silnej władzy centralnej i rozbudowie sektora państwowego w gospodarce. Piastowała urząd premiera Indii z przerwami przez 15 lat, do 1984, kiedy to zginęła w zamachu dokonanym przez separatystów sikhijskich.


  • 1860 - Zmarł gen. Jan Skrzynecki. Jeden z naszych wodzów naczelnych w wojnie polsko-rosyjskiej 1831 roku, nie ma dobrej opinii w historiografii. Obarczany jest winą za ostateczna klęskę, zaś czarę goryczy przelała przegrana bitwa pod Ostrołęką w maju 1831 roku. Jednak z perspektywy czasu jego postępowanie można wytłumaczyć syndromem wojny roku 1812, który sprawił, że ten dzielny oficer napoleoński utracił wiarę w możliwość samodzielnego pokonania Rosji. Zjawisko to dotknęło niemal wszystkich generałów - nie tylko polskich, ale też pruskich, austriackich i francuskich owego czasu. Wtedy zrozumiemy niechęć polskich generałów do angażowania się w wydarzenia słynnej Nocy Listopadowej (29 XI 1830 r.) i późniejszą ich postawę, która nie miała nic wspólnego z brakiem odwagi czy zdradą ojczyzny.
  • 1876 - Urodził się Jack London, pisarz amerykański. Człowiek o burzliwym życiorysie, typ trampa, włóczęgi i „mocnego człowieka”, w swoich realistycznych powieściach i nowelach (m.in. „Zew krwi”, „Biały kieł”, „Martin Eden”) łączył pochwałę tzw. męskiej przygody, sentyment do natury z demaskowaniem smutnych realiów społecznych życia w rzekomo idealnej Ameryce.
  • 1903 - Oficjalne ustanowienie Nagrody Goncourtów. Bracia Jules i Edmond Goncourtowie byli dziewiętnastowiecznymi pisarzami i twórcami dziennika, który prowadzili wspólnie przez kilka lat. Żyli w czasach, które sprzyjały podsumowaniom i refleksjom - zatem postanowili rejestrować osiągnięcia mijającego właśnie stulecia. Jeden z braci, Edmond, przeznaczył w testamencie swój majątek na ufundowanie Akademii Goncourtów oraz nagrody literackiej, corocznie przyznawanej za największe osiągnięcia w prozie francuskiej. Akademia ta, powołana do istnienia w styczniu 1903 roku, składa się z 10 wybitnych pisarzy, honorujących autorów najlepszych powieści.
  • 1970 - Pierwszy w historii lot Jumbo jeta. Co jakiś czas informacje o katastrofach lotniczych budzą przerażenie ze względu na liczbę ofiar, choć biorąc pod uwagę wypadki samochodowe, na pozornie bezpiecznych szosach ginie znacznie więcej ludzi. A jednak komunikacja lotnicza wciąż należy do najszybszych i - wbrew pozorom - najbezpieczniejszych form transportu. Szczególnie popularne są tzw. airbusy, czyli „autobusy powietrzne”. Pierwszy w historii taki gigant pasażerski określony mianem jumbo jet (Boeing 747 linii Pan American) wylądował 12 stycznia 1970 roku w Londynie. Ta potężna maszyna, poruszana czterema silnikami odrzutowymi, osiągała prędkość 940 km/godz. i pułap 13 700 m. Na pokładzie było 362 pasażerów, zaś odległość między Nowym Jorkiem i Londynem samolot pokonywał w 6,5 godzin.
Władysław Podkowiński - Szał, 1895 (Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków)
Władysław Podkowiński - Szał, 1895 (Muzeum Narodowe w Sukiennicach, Kraków)
  • 1895 -Zmarł Władysław Podkowiński, polski malarz impresjonista. To w Paryżu zetknął się ze sztuką Claude'a Moneta, Paula Gauguina i Vincenta van Gogha. Malował barwne, rozświetlone pejzaże („Mokra Wieś”), kompozycje figuralne („Dzieci w ogrodzie), portrety oraz obrazy symboliczne, z których szczególnie znany jest skandalizujący „Szał”, przedstawiający nagą kobietę na rozszalałym koniu (w 1893 r. w przypływie depresji artysta omal nie zniszczył tego obrazu na wystawie).
  • 1919 - Anton Drexler założył NSDAP. NSDAP (niem. Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, czyli Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników) była niemiecką partią nazistowską. Powstała w Monachium w maju 1919 r., początkowo jako DAP (niem. Deutsche Arbeiterpartei, czyli Niemiecka Partia Robotnicza). Jej założycielem był ślusarz Anton Drexler, działający z polecenia prawicowego Towarzystwa Thule. W 1920 r. przyjęła ostatecznie nazwę NSDAP. W roku 1921 Drexler został odsunięty od kierownictwa partii po objęciu przywództwa przez Hitlera. W procesie norymberskim NSDAP została uznana za organizację przestępczą.
  • 1932 - Urodził się Umberto Eco, włoski pisarz i filozof. „Imię róży”, „Wahadło Foucaulta” i „Wyspa dnia poprzedniego” to tylko niektóre tytuły z bogatego dorobku włoskiego pisarza, uczonego i filozofa Umberta Eco. Profesor uniwersytetu w Bolonii, wybitny teoretyk semiotyki („Dzieło otwarte”) jest też autorem felietonów „Zapiski na pudełku od zapałek”, pełnych dobrodusznego humoru i autoironii, publikowanych na łamach tygodnika "L’Espresso". W 1986 r. Jean-Jacques Annaud zrealizował film fabularny „Imię róży” oparty na powieści Eco.
  • 1991 r - W bazie lotniczej Richmond w Nowej Południowej Walii (Australia) został ustanowiony rekord prędkości dla pojazdu napędzanego energią słoneczną. Samochód prowadzony przez Manfreda Hermanna osiągnął wtedy prędkość 134,96 km/h.
  • 1967 - Odpowiedź episkopatu na zarzuty PAX-u. Wiosną 1965 r. Bolesław Piasecki, przewodniczący PAX-u, został posłem. Na forum Sejmu zaczął wtedy systematycznie atakować politykę Kościoła. Najbardziej otwarcie uczynił to 19 grudnia 1967 r., kiedy zarzucił hierarchii większą lojalność wobec Kościoła niż wobec państwa. Dziesięć dni później, 29 grudnia, Sekretariat Episkopatu Polski wydał komunikat, w którym ustosunkował się do tych zarzutów. W komunikacie stwierdzono, że episkopat nie zamierza odgrywać roli przywódcy politycznego i że nie dąży do umniejszania autorytetu państwa, a jedynie do obrony ograniczanych przez władze praw Kościoła.
  • 1987 - Kosmonauta Jurij Romanienko zakończył swoją misję kosmiczną i wylądował w Kazachstanie. Przebywał w kosmosie 326 dni, 11 godzin i 40 minut, ustanowił zatem absolutny rekord czasu spędzonego przez człowieka w przestrzeni kosmicznej. Romanienkę natychmiast poddano badaniom lekarskim. Kosmonauta twierdził, że czuje się świetnie, ale brak przyciągania ziemskiego i silne promieniowanie kosmiczne fatalnie oddziałały na jego fizjologię. W wyniku procesów niekorzystnych dla układu kostnego kosmonauta „urósł” o 10 cm, tracąc przy tym tylko 1,6 kg wagi ciała.
  • 1989 - Przywrócenie nazwy Rzeczpospolita Polska. Rzeczpospolita Polska to oficjalna nazwa niepodległego państwa polskiego w latach 1921-1939. Nazwę tę wykorzystały po wojnie również nowe władze komunistyczne. W 1952 r. nazwę państwa zmieniono na Polską Rzeczpospolitą Ludową. 29 grudnia 1989 r. po upadku ustroju komunistycznego Sejm przywrócił nazwę Rzeczpospolita Polska.
  • 1989 - Początek prezydentury Václava Havla. Havel, dramaturg, eseista i polityk, wiele lat działał w opozycji antykomunistycznej w byłej Czechosłowacji. Podczas „praskiej wiosny”, czyli próby demokratyzacji ustroju państwa przerwanej wkroczeniem wojsk Układu Warszawskiego (1968), Havel był przewodniczącym klubu niezależnych pisarzy. Od tamtej pory jego twórczość została objęta zakazem publikowania i wystawiania w teatrach. Był jednym z sygnatariuszy „Karty 77”, manifestu antykomunistycznego, w którym domagano się przestrzegania praw człowieka w Czechosłowacji. W 1978 r. Havel opublikował esej „Siła bezsilnych”, wskutek czego został uznany przez władze za jednego z największych przeciwników ustroju socjalistycznego. W 1979 r. uwięziono go pod zarzutem uprawiania uporczywej działalności antypaństwowej, ale wkrótce uwolniono go na skutek licznych protestów zagranicznych. W listopadzie 1989 r. Havel stanął na czele Forum Obywatelskiego, głównego czechosłowackiego ugrupowania opozycyjnego. W grudniu tego samego roku został jednogłośnie wybrany na prezydenta Czechosłowacji. Podczas jego drugiej kadencji parlament słowacki proklamował niezależność Słowacji. Havel ustąpił wtedy ze stanowiska, a po ostatecznym podziale Czechosłowacji został prezydentem Czech (1993).
  • 1861 - Urodził się Zenon Przesmycki (Miriam), krytyk literacki i artystyczny, tłumacz, poeta, wydawca. Gimnazjum i studia prawnicze ukończył w Warszawie. Odmówił przyjęcia docentury na Uniwersytecie Petersburskim i postanowił poświęcić się literaturze. W latach 1887-88 redagował „Życie” warszawskie. W latach 1889-1900 przebywając we Wiedniu i w Paryżu, utrzymywał kontakty literackie z pisarzami polskimi, czeskimi i belgijskimi (m.in. M. Maeterlinkiem). W 1893 roku opublikował tomik wierszy „Z czary młodości”. W latach 1901-07 wydawał i redagował „Chimerę”. W 1914 roku opublikował zbiór studiów „Pro arte”. Prowadził prace badawczo-edytorskie nad C.K. Norwidem i J.M. Hoene-Wrońskim; część spuścizny Norwida ogłosił drukiem, edycja Hoene-Wrońskiego nie doszła do skutku. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę został (na krótko) ministrem kultury i sztuki. Następnie prezesem Polskiego Towarzystwa Ochrony Prawa Autorskiego. Zmarł w szpitalu powstańczym przy ulicy Żurawiej.
  • 1917 - Zawieszenie broni na froncie wschodnim. Od początku grudnia mocarstwa centralne (Niemcy i ich sojusznicy) prowadziły w Brześciu litewskim rozmowy z przedstawicielami rządu radzieckiego w sprawie zawarcia separatystycznego pokoju. W czasie rozmów od 15 grudnia obowiązywał na froncie wschodnim rozejm. Nowy rząd rosyjski był żywotnie zainteresowany w szybkim zakończeniu negocjacji. Wojna wymagała zaangażowania sił, których rząd ten potrzebował, aby narzucić władzę wewnątrz kraju. Negocjatorzy niemieccy domagali się, by kraje bałtyckie, Polska i Ukraina, zostały oddzielone od Rosji. Rząd rosyjski uznawał prawo narodów do samostanowienia, ale nie uznał niepodległości Litwy i Polski, bez ustanowienia jej w drodze referendum z woli samych tych narodów. W obliczu znaczących rozbieżności dotyczących granic osiągnięcie porozumienia jeszcze w roku 1917 było mało prawdopodobne. Jednak zawieszenie broni od dnia 22 grudnia nastąpiło.
  • 1930 - PZL P-6 na wystawie lotniczej w Paryżu. Polska wysłała prototyp samolotu pościgowego PZL P-6 konstrukcji inżyniera Zygmunta Puławskiego. Publiczność zwiedzająca ekspozycję podziwiała między innymi bardzo oryginalny układ skrzydła, na którego określenie fachowe pisma zagraniczne przyjęły termin „polski płat”. Maszyna prowadzona w czasie specjalnego pokazu przez znakomitego pilota kapitana Bolesława Orlińskiego, wzbudziła zachwyt widzów czystością linii, szybkością wznoszenia, prędkością w locie poziomym i zwrotnością, zademonstrowaną po mistrzowsku w trakcie wykonywanych figur akrobatycznych.
  • 1952 - Ogłoszono raport Kongresu USA w sprawie Katynia. Izba Reprezentantów 18 grudnia 1951 roku podjęła uchwałę o powołaniu komisji dla przeprowadzenia oficjalnych dochodzeń w sprawie mordu katyńskiego. Przewodniczącym Komisji został demokrata ze stanu Indiana, Ray J. Madden, a członkami m.in. Tadeusz Machrowicz ze stanu Michigan i Alvin O. Konsky z Wisconsin. Sędzią śledczym był Roman Puciński z Chicago. W rezultacie drobiazgowych przesłuchań ogłoszono raport nr 2505 liczący 2360 stron, który uznawał winę Związku Radzieckiego za udowodnioną. Komisja zaleciła przedstawienie sprawy w ONZ i wniesienie skargi przeciwko ZSRR do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.
  • 37 - Urodził się Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus, czyli Neron. Za sprawą intryg swej matki na dworze Tyberiusza został w 54 r., w wieku 17 lat, cesarzem rzymskim. Rozpocząwszy rządy, wycofał liczne dekrety swojego poprzednika oraz zakazał tajnych procesów o zdradę. Kazał skrytobójczo zamordować matkę, żonę oraz swego doradcę, filozofa Senekę. Oskarża się go także o spowodowanie w 64 r. wielkiego pożaru Rzymu.
  • 1575 - Szlachta okrzyknęła królową Annę Jagiellonkę, córkę Zygmunta Starego i Bony Sforzy. Wraz ze śmiercią jej brata, króla Zygmunta II Augusta, wygasła męska linia dynastii Jagiellonów, a w Polsce nastało bezkrólewie. Nowy władca, Henryk Walezy, wybrany w wolnej elekcji z udziałem całej szlachty, był zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami zobowiązany do poślubienia Anny Jagiellonki, jednak warunek ten nie znalazł się w "paktach konwentach". Nowy król, pochodzący z Francji i nie znający polskich obyczajów, nie cieszył się dobrą opinią wśród szlachty. Zarzucała mu tyranię i hołdowanie francuskim obyczajom - zamiłowanie do nazbyt ozdobnych strojów i rozpusty. Młodszy od Anny Jagiellonki o blisko trzydzieści lat, nie kwapił się do jej poślubienia. Po zaledwie półrocznym panowaniu Walezego w Polsce i jego ucieczce do Francji zwołano kolejną elekcję, podczas której szlachta okrzyknęła Annę Jagiellonkę królową.
  • 1859 - Urodził się Ludwik Zamenhof, twórca języka esperanto, lekarz z Białegostoku, poliglota; w celu przeciwdziałania rasowym i językowym konfliktom wielonarodowego pogranicza ziem polskich i rosyjskich stworzył najpopularniejszy sztuczny język - esperanto. Pierwszy ogólnoświatowy kongres esperanto odbył się w 1905 Boulogne (Francja).
  • 1966 - Zmarł Walt Disney, amerykański reżyser i producent filmowy. Wcześnie zainteresował się rysunkiem, próbował rysować do gazet. Wspólnie z bratem Royem wpadli na pomysł krótkometrażowej kreskówki z myszą o imieniu Mickey, którą udało im się sprzedać wytwórni filmowej. Następnie, w 1927, także do spółki z bratem, stworzył pierwszy rysunkowy film dźwiękowy pt. "Kaczor Donald" (sam podkładał jego głos). W połowie lat 30. powstały "Trzy świnki" oraz pierwszy animowany film pełnometrażowy, „Królewna śnieżka i dwunastu krasnoludów”. Oba filmy natychmiast zdobyły popularność. Jedynym artystycznym filmem Disneya była "Fantasia", w której zafascynowany dźwiękiem autor zamieścił utwory Czajkowskiego, Strawińskiego, Paula Dukakisa i innych wielkich kompozytorów.

  • 65 p.n.e. - Urodził się Horacy. Uznawany za najwybitniejszego liryka rzymskiego, był autorem satyr, w których ośmieszał wady i słabości ludzkie, a także epod, w których atakował złośliwych krytyków i słabych poetów. Najbardziej znanym dziełem Horacego jest jednak składający się z 4 ksiąg (103 utwory) zbiór pieśni, zwanych też odami. W większości z nich autor głosi charakterystyczną dla siebie filozofię będącą połączeniem elementów stoickich i epikurejskich (zasada złotego środka). To właśnie z Horacjańskich pieśni do języka potocznego weszły popularne dziś powiedzenia "Chwytaj dzień" ("Carpe diem") i "Nie wszystek umrę" ("Non omnis moriar").
  • 1943 - Urodził się Jim Morrison, założyciel The Doors. Studiował w szkole filmowej w Los Angeles, przerwał jednak naukę i w 1965 r. założył wspomniany zespół, którego był wokalistą i autorem piosenek. Grupa zyskała światowy rozgłos, a z czasem status zespołu kultowego dzięki niezwykłej ekspresji muzycznej i śmiałym, prowokacyjnym tekstom Morrisona inspirowanym m.in. poezją modernizmu. Po śmierci grób Morrisona na paryskim cmentarzu Pere-Lachaise stał się miejscem pielgrzymek fanów z całego świata.




  • 1980 - John Lennon został zastrzelony przed swoim domem. Założył w 1956 r. w Liverpoolu grupę The Quarry Men, do której dołączyli z czasem Paul McCartney, George Harrison i Stuart Sutcliffe, tworząc zespół The Beatles. Po odejściu Sutcliffe’a do zespołu dołączył perkusista Ringo Starr (właśc. Richard Starkey) i w tym składzie kwartet The Beatles stał się najsłynniejszym zespołem młodzieżowym świata, który zapoczątkował błyskawiczny rozwój wielu gatunków muzyki pop i rocka. Grupa wydała 13 płyt studyjnych. Ich piosenki, początkowo proste i melodyjne, z czasem zaczęły ewoluować w stronę kompozycji bardziej złożonych i eksperymentalnych. W 1969 r. Lennon odszedł z zespołu, wiążąc się ze swoją przyszłą żoną, japońską artystką Yoko Ono, z którą zorganizował wiele happeningów artystycznych propagujących głównie ideały kontrkultury hippisowskiej. Lennon zginął 8 grudnia 1980 r. zastrzelony przed własną rezydencją na Manhattanie przez szaleńca Marka Chapmana.

  • 1891 - Początki koszykówki. James Naismith, nauczyciel wychowania fizycznego ze Springfield w Massachusetts, uchodzi za „wynalazcę” koszykówki. Prowadząc zimą 1891 r. zajęcia w centrum sportowym YMCA Naismith stworzył regulamin gry, składający się z 5 zasad, które obowiązują do dzisiaj. Według regulaminu należy m.in. rzucać piłkę rękami, nie wolno natomiast biegać, trzymając ją w rękach. Niedozwolony był także bezpośredni kontakt fizyczny między zawodnikami. Jako celu, do którego rzuca się piłkę, Naismith użył koszyków – popularnego wówczas opakowania do przewozu towarów. Uczniowie byli zachwyceni. Po powrocie ze zgrupowania w Springfield opowiadali o nowej grze swoim kolegom. Wkrótce wiele szkolnych towarzystw sportowych z całego kraju zaczęło zwracać się do Naismitha z prośbami o przesłanie regulaminu koszykówki. Zasady te opublikowano po raz pierwszy 15 stycznia 1892 r.
  • 1935 - Urodził się Woody Allen, jeden z najsłynniejszych twórców współczesnego kina. Wychowywał się w rodzinie żydowskiej w Brooklynie. W czasie studiów zajął się pisaniem scenariuszy do programów telewizyjnych, występował też jako komik na Manhattanie, wygłaszając wymyślone przez siebie monologi i skecze. W 1965 r. debiutował jako współautor scenariusza filmowego, następnie zrealizował własny film, podkładając nowe dialogi do starego japońskiego thrillera szpiegowskiego. Parodia stała się odtąd jego ulubionym środkiem artystycznym, m.in. w komediach "Bierz forsę i w nogi", "Bananowy czubek", "Wszystko, co zawsze chcieliście wiedzieć o seksie, ale boicie się zapytać" czy "Śpioch". W 1978 r. Allen zdobył dwa Oscary za scenariusz i reżyserię komedii "Annie Hall", a jego filmy zaczęły odtąd ewoluować w stronę psychologicznej groteski i satyry na nowojorską inteligencję.
  • 1944 - Pierwsza edycja Polskiej Kroniki Filmowej. Pierwsze odcinki zostały zrealizowane przez Czołówkę Filmową Sił Zbrojnych, a kolejne przez Wytwórnię Filmową Sił Zbrojnych pod kierownictwem Jerzego Bossaka. Na pierwsze kroniki składały się trzy cykle: „Kroniki Walczącej Polski”, „Lenino” i „Budujemy Warszawę”. Później Polską Kronikę Filmową realizowała Wytwórnia Filmów Dokumentalnych. Przez blisko 50 lat kronika towarzyszyła seansom kinowym, dostarczając widzom informacji o wydarzeniach w kraju i na świecie. Obecnie stanowi niezwykle wartościowy dokument minionych czasów.
  • 1859 - Karol Robert Darwin opublikował słynną pracę „O powstaniu gatunków drogą doboru naturalnego”, w której ogłosił, że to właśnie dobór naturalny jest podstawowym czynnikiem nadającym kierunek ewolucji gatunków. Rewolucyjna jak na owe czasy teoria Darwina była ostro atakowana przez Kościół, który obawiał się, że książka podważy autorytet religii. Pierwszy nakład tej kontrowersyjnej pracy, liczący 1250 kopii, został rozprzedany w ciągu jednego dnia.
  • 1891 - Urodziła się Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, poetka i dramatopisarka związana z grupą Skamander. Była córką słynnego malarza Wojciecha Kossaka i siostrą pisarki Magdaleny Samozwaniec. Zasłynęła z poetyckich aforyzmów i przede wszystkim z żywiołowej, przepełnionej radością życia liryki miłosnej, wydanej w wielu zbiorach ("Niebieskie migdały"; "Różowa magia", "Pocałunki"). Z czasem jej poezja, zwłaszcza ta pisana na emigracji w Anglii, stała się bardziej refleksyjna, gorzka i pesymistyczna, zarówno z powodu nostalgii, jak i trwającej wojny oraz postępującej choroby.
  • 1868 - Urodził się Scott Joplin, król ragtime’u. Do najsłynniejszych kompozycji tego autora należą "Maple Leaf Rag" oraz "The Entertainer", motyw przewodni słynnego filmu Georga Hilla "Żądło" (1973). Joplin zmarł w 1917 r., a w roku 1976 przyznano mu pośmiertnie Nagrodę Pulitzera w dziedzinie muzyki.



  • 1991 - Zmarł Freddie Mercury, lider zespołu Queen. Pochodził z Zanzibaru. W 1947 r. przeprowadził się z rodziną do Indii, a w 1963 r. do Anglii, gdzie ukończył Ealing College of Art z dyplomem artysty grafika. Jego prawdziwym żywiołem okazała się jednak muzyka. Swój pierwszy zespół założył w 1969 r., a 2 lata później został członkiem grupy Queen. Koncerty zespołu były wielkimi, pełnymi dynamiki widowiskami gromadzącymi nawet dwustutysięczną widownię. Piosenkarz zmarł 24 listopada 1991 r., dzień po tym, jak oświadczył publicznie, że jest chory na AIDS.
  • 1796 - Zmarła caryca Katarzyna II, imperatorka Rosji. Caryca Katarzyna II (właśc. księżna Sophia Augusta Anhalt-Zerbst, 1729–1796), pochodziła ze Szczecina.
  • 1815 - car Aleksander I nadał konstytucję Królestwu Polskiemu, wypełniając w ten sposób zobowiązania podjęte na kongresie wiedeńskim. Konstytucja stanowiła, iż królestwo połączone jest na zawsze unią personalną z Rosją. Car rosyjski miał być równocześnie królem Polski, mógł jednak mianować swojego namiestnika, który powinien stale przebywać w królestwie. Car mógł anulować postanowienia sejmu, który miał być zwoływany co dwa lata. Funkcję rządu miała pełnić Rada Administracyjna, której podlegało pięć komisji rządowych. Konstytucja stanowiła, iż wszystkie urzędy wojskowe i cywilne sprawowane będą przez Polaków. Gwarantowała wolność wyznania i druku, nietykalność osobistą, pełne prawa języka polskiego oraz prawo własności, zapewniała również, że wojsko Królestwa Polskiego nigdy nie będzie użyte poza granicami Europy i że skazani na karę pozbawienia wolności będą ją odbywać w królestwie. Głównym autorem tekstu konstytucji był książę Adam Czartoryski.
  • 1905 - Henryk Sienkiewicz jako pierwszy polski pisarz otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Zyskał sławę jednego z największych twórców prozy polskiej i światowej jako autor powieści historycznych pisanych "ku pokrzepieniu serc", bardzo często przenoszonych później na ekran. "Trylogia", składająca się z "Ogniem i mieczem", "Potopu" i "Pana Wołodyjowskiego", została sfilmowana przez Jerzego Hoffmana, "Krzyżaków" zekranizował Aleksander Ford, a powieść o Rzymie z czasów Nerona "Quo vadis" była ekranizowana czterokrotnie, we Włoszech, w USA i w Polsce.
3456789