Machina Czasu
Radio SzczecinRadio Szczecin » Machina Czasu » Kalendarium historyczne
Fot. Maciej Papke [Radio Szczecin]
Fot. Maciej Papke [Radio Szczecin]
  • 10 rok przed naszą erą - Urodził się Klaudiusz, cesarz rzymski od 41 roku, przedstawiciel dynastii juliańsko-klaudyjskiej. Sprzymierzeniec wyzwoleńców, skory do nadawania obywatelstwa rzymskiego, zdobywca Brytanii. Robert Graves poświęcił mu dwutomową powieść - "Ja Klaudiusz" oraz "Klaudiusz i Messalina".
  • 527 - Justynian I Wielki został cesarzem bizantyjskim. Przyczynił się do ogromnego rozwoju gospodarczego, kulturalnego i militarnego Bizancjum. Był fundatorem kościołów, między innymi bazyliki Hagia Sofia, a także reformatorem administracji państwowej. Podjął próbę odzyskania władzy nad dawnym terytorium Cesarstwa Rzymskiego, która zakończyła się niepowodzeniem.
  • 1520 - Urodził się Zygmunt II August, król Polski, Wielki Książę Litewski. Był ostatnim z rodu Jagiellonów. Król Polski od 1548 roku, władca zjednoczonego państwa - Rzeczypospolitej Obojga Narodów od podpisania Unii Lubelskiej w 1569 roku. Okres jego panowania zaznaczył się wielkim rozkwitem kultury, nauki i sztuki. Król podjął decyzję o rozbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie i o postawieniu pierwszego stałego mostu na Wiśle. Zmarł 7 lipca 1572 roku.
  • 1589 - Król Francji i były król Polski Henryk III Walezy został śmiertelnie zraniony nożem przez dominikanina Jacques'a Clémenta. Mordercę zlinczowali na miejscu strażnicy. Henryk III zmarł rankiem następnego dnia w wyniku odniesionych ran. Zakonnik uznany został za męczennika, a jego czyn wychwalany był przez papieża Sykstusa V, który wcześniej ekskomunikował Walezego. Rozważano nawet kanonizację Clémenta.
  • 1701 - Zmarł Jan Chryzostom Pasek, szlachcic, żołnierz, autor "Pamiętników", w których opisywał swą służbę Rzeczpospolitej oraz życie codzienne szlachty. "Pamiętniki" zawierające rubaszne gawędy, mowy, pieśni i przyśpiewki, paszkwile, makaronizmy, weszły do kanonu polskiej literatury.
  • 1774 - Joseph Priestley, angielski chemik, odkrył gaz, który nazwał "nowym gatunkiem powietrza". Był to tlen. Naukowiec odkrył też: amoniak, tlenek węgla, chlorowodór, kwas siarkowy i dwutlenek siarki, tlenek azotu, uzyskał wodę sodową i podtlenek azotu.
  • 1779 - Urodził się Francis Scott Key, amerykański poeta, autor słów hymnu USA. Słowa wiersza, który później został hymnem, napisał podczas wojny brytyjsko - amerykańskiej we wrześniu 1814 roku. "Obrona Fortu McHenry" została wydrukowana pierwszy raz 20 września 1814 roku, a hymnem została ogłoszona 3 marca 1831 roku przez Kongres Stanów Zjednoczonych. Key był zdecydowanie przeciwny wojnie brytyjsko-amerykańskiej, głównie z powodów religijnych. Nie przeszkodziło mu to jednak służyć czynnie w 1813 roku przez 13 dni w kompanii artylerii.
  • 1786 - Brytyjska astronom Caroline Herschel, jako pierwsza kobieta odkryła kometę. W następnym roku brytyjski król Jerzy III przyznał jej, jako pierwszej kobiecie oficjalne stanowisko naukowe i pensję w wysokości 50 funtów rocznie na kontynuowanie prac. Łącznie w latach 1786-1797 odkryła osiem komet, w tym powracającą w okolice Słońca kometę Enckego, o której nie wiedziano wówczas jeszcze, że jest kometą okresową.
  • 1819 - Urodził się Herman Melville, amerykański pisarz, autor powieści "Moby Dick". Pomysł do jej napisania pisarz zaczerpnął z prawdziwej historii statku wielorybniczego "Essex". Przedstawił w niej obraz społeczności wielorybników oraz zawarł alegorię odwiecznej walki dobra ze złem. Jego inne znane powieści to: "Biały kubrak" i "Oszust". Melville umarł w całkowitym zapomnieniu. Obecnie jest uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy amerykańskich.
  • 1834 - Senat Wolnego Miasta Krakowa zakazał wypasu bydła na Plantach. 14 lat wcześniej podjęto decyzję o utworzeniu na tym obszarze "ogrodów miejskich", czyli plant. Obecnie park miejski w Krakowie otaczający Stare Miasto ma powierzchnię 21 hektarów i długości czterech kilometrów.
  • 1844 - W Berlinie otwarto ogród zoologiczny. Pierwsze gatunki zwierząt zostały podarowane przez króla Prus Fryderyka Wilhelma IV Hohenzollerna z menażerii oraz ptaszarni Tiergarten. W czasie II wojny światowej tereny ogrodu zostały doszczętnie zniszczone. Przetrwało jedynie 91 zwierząt. Obecnie w pomieszczeniach zoo znajduje się blisko 14 tysięcy zwierząt z 1,5 tysiąca różnych gatunków. Wszystkie znajdują się na 35 hektarach w historycznych klatkach.
  • 1861 - W brytyjskim dzienniku "The Times" została opublikowana pierwsza na świecie prognoza pogody.
  • 1909 - Urodził się Henryk Worcell, pisarz, autor powieści "Zaklęte rewiry", która została wydana w 1936 roku i od razu wzbudziła uznanie krytyków. Po wojnie utrwalał w licznych opowiadaniach i publikacjach prasowych życie polskich osadników w poniemieckich wsiach na ziemi kłodzkiej: "Grzech Antoniego Grudy", "Widzę stąd Sudety", "U nas inaczej", "Wieczory pod lipą". Henryk Worcell współpracował z Urzędem Bezpieczeństwa w latach 1949-1955 oraz z SB w latach 1964-1973.
  • 1920 - Urodził się Bohdan Osadczuk, ukraiński publicysta i dziennikarz, sowietolog, badacz historii Europy Środkowo-Wschodniej. Członek Rady Kolegium Europy Wschodniej imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego. W czerwcu 1950 uczestniczył w berlińskim antykomunistycznym Kongresie Wolności Kultury, gdzie poznał Jerzego Giedroycia i Józefa Czapskiego. Odznaczony Orderem Orła Białego w 2001 roku.
  • 1936 - Urodził się Yves Saint Laurent, francuski projektant mody. Wprowadził modę na tweedowe marynarki, stworzył smoking dla kobiet, a także wypromował skórzane kurtki i wysokie buty - ubranie bitników. Zmarł 1 czerwca 2008 roku. 85 rocznica
  • 1944 - Wybuchło Powstanie Warszawskie. Ponad 36 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej wraz z oddziałami Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Ludowej rozpoczęło natarcie na obiekty, zajmowane przez Niemców w siedmiu obwodach Warszawy. Bój o wyzwolenie miasta, z ogromnym zaangażowaniem mieszkańców Warszawy, trwał 63 dni. Pomimo pierwszych sukcesów powstańców i opanowaniu kilku kluczowych dzielnic, we wrześniu Niemcy zajęli Stare Miasto, Żoliborz, Mokotów i Śródmieście. Wobec wyczerpania amunicji i żywności oraz braku pomocy stacjonującej na Pradze Armii Czerwonej, 3 października podpisano akt kapitulacji. Powstańcy poszli do niewoli. Niemcy deportowali mieszkańców stolicy, kierując część do obozów koncentracyjnych i obozów pracy. Opustoszałe miasto zostało zburzone i spalone. W czasie powstania zginęło od 16 do 18 tysięcy powstańców. Straty wśród osób cywilnych wyniosły, według różnych źródeł, od 150 do 200 tysięcy osób.


 

Zobacz także

2021-11-21, godz. 23:17 21 listopada 1344 - Położono kamień węgielny pod budowę katedry świętego Wita w Pradze na wzgórzu zamkowym Hradczany. Budowę części wschodniej, wraz z elewacją… » więcej 2021-09-21, godz. 13:12 19 września 1551 - Urodził się Henryk III Walezy, ostatni z francuskiej dynastii Walezjuszów, książę Orleanu, w latach 1573 -1575 - pierwszy elekcyjny król Polski… » więcej 2021-09-12, godz. 13:30 12 września 490 rok przed naszą erą - Wojska Aten pokonały oddziały perskie w bitwie pod Maratonem. Według legendy, do Aten wysłano po bitwie Filippidesa, żeby ogłosił… » więcej 2021-09-09, godz. 10:37 5 września 1638 - Urodził się Ludwik XIV, król Francji od 1643 roku, syn Ludwika XIII, przedstawiciel dynastii Burbonów. Najwybitniejszy europejski reprezentant absolutyzmu… » więcej 2021-08-21, godz. 00:12 22 sierpnia 1485 - Bitwa pod Bosworth Field zakończyła walkę o tron Anglii, która do historii przeszła, jako Wojna Dwóch Róż - biała róża była w herbie rodu Yorków… » więcej 2021-08-16, godz. 23:44 15 sierpnia 1489 - W uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w kościele Mariackim w Krakowie dokonano odsłonięcia i poświęcenia nowego ołtarza, autorstwa… » więcej 2021-08-09, godz. 23:47 8 sierpnia 1553 - Zmarł Girolamo Fracastoro, włoski lekarz, nauczyciel i poeta. W 1546 roku przedstawił teorię roznoszenia chorób zakaźnych, która została… » więcej 2021-07-28, godz. 15:42 26 lipca 80 lat temu, 26 lipca 1941 r. we Lwowie został zamordowany przez Niemców Kazimierz Bartel, pięciokrotny premier RP, minister kolei żelaznych, minister wyznań… » więcej 2021-06-28, godz. 01:29 27 czerwca 1574 - zmarł Giorgio Vasari, włoski artysta i historiograf sztuki. Specjalizował się w malowaniu fresków o tematyce historycznej i alegorycznej, a w swoich… » więcej 2020-04-27, godz. 22:19 3 maja 1469 - urodził się Niccolo Machiavelli, historyk, filozof i dyplomata. Był florenckim historykiem, filozofem i dyplomatą. Wykonywał różne misje w służbie… » więcej
12345