Rozmowy nieuczesane
Radio SzczecinRadio Szczecin » Rozmowy nieuczesane
Od lewej: Marian Kalemba i Wojciech Lizak. Rzut oka na Łasztownię. Po lewej stronie Wojciecha Lizaka - jeden z najstarszych sztychów przedstawiających Łasztownię. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Od lewej: Marian Kalemba i Wojciech Lizak. Rzut oka na Łasztownię. Po lewej stronie Wojciecha Lizaka - jeden z najstarszych sztychów przedstawiających Łasztownię. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Mapa z okresu szwedzkiego. Ze zbiorów Wojciecha Lizaka.Łasztownia (dawniej Lastadia) - to wyspa położona praktycznie w centrum miasta, a jednak przez lata była od niego odcięta. Po wojnie ta pełna tajemnic przestrzeń niszczała, była coraz bardziej zapomniana, Teraz zmienia się na naszych oczach. Łasztownia - przedwczoraj, wczoraj i dziś. Marian Kalemba, Wojciech Lizak i Agata Rokicka
Mapa z okresu szwedzkiego. Ze zbiorów Wojciecha Lizaka.Łasztownia (dawniej Lastadia) - to wyspa położona praktycznie w centrum miasta, a jednak przez lata była od niego odcięta. Po wojnie ta pełna tajemnic przestrzeń niszczała, była coraz bardziej zapomniana, Teraz zmienia się na naszych oczach. Łasztownia - przedwczoraj, wczoraj i dziś. Marian Kalemba, Wojciech Lizak i Agata Rokicka
Pamiątki z Łasztowni. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Pamiątki z Łasztowni. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Mapa Szczecina. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Mapa Szczecina. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Łasztownia (dawniej Lastadia) - to wyspa położona praktycznie w centrum miasta, a jednak przez lata była od niego odcięta. Po wojnie ta pełna tajemnic przestrzeń niszczała, była coraz bardziej zapomniana, Teraz zmienia się na naszych oczach.

Łasztownia - przedwczoraj, wczoraj i dziś. Marian Kalemba, Wojciech Lizak i Agata Rokicka zapraszają na wędrówkę po wyspie i... po czasie.
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc. 126 (Łasztownia - przedwczoraj, wczoraj i dziś)
Cmentarz jeńców francuskich przy ul. Litewskiej - fragment z mapy 1938 r. Źródło - Grecki H., Cmentarze Szczecina - karty cmentarzy wykonane na zlecenie Biura Dokumentacji Zabytków i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie, Szczecin 1996
Cmentarz jeńców francuskich przy ul. Litewskiej - fragment z mapy 1938 r. Źródło - Grecki H., Cmentarze Szczecina - karty cmentarzy wykonane na zlecenie Biura Dokumentacji Zabytków i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie, Szczecin 1996
Dawny cmentarz gminy francuskiej w dzisiejszym parku Żeromskego. Kopiec Napoleona. Cmentarz jeńców francuskich przy ul. Litewskiej – nieistniejąca nekropolia, gdzie pochowano jeńców z okresu wojny prusko – francuskiej 1870/1871 r.

Czy w Szczecinie zachowały się jeszcze inne ślady francuskiej obecności w Szczecinie? O tym w "Rozmowach nieuczesanych". Agata Rokicka, zapraszam w imieniu Wojciecha Lizaka i Mariana Kalemby, który - przypomnijmy - jest wiceprezesem Alliance Française Szczecin.
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc. 125 (Francuskie ślady w Szczecinie. Część 2)
Wzgórze Napoleona, fot. Rada Osiedla Zawadzkiego - Klonowica
Wzgórze Napoleona, fot. Rada Osiedla Zawadzkiego - Klonowica
Francuski okres w dziejach Szczecina przypada na lata 1806-1813. Wiązało się to ze zwycięskimi kampaniami wojsk Napoleona Bonaparte.

Jednak Francuzi w Szczecinie pojawiali się i wcześniej. W 1721 roku Fryderyk Wilhelm I, rok po formalnym przejęciu miasta przez Prusy, zdecydował o powstaniu gminy francuskiej. Liczne przywileje otrzymane od władcy Prus zachęcały do osiedlania się w Szczecinie. Skorzystali z tego francuscy hugenoci. Z przyczyn religijnych byli prześladowani we własnym kraju, szukali więc nowego, bezpiecznego miejsca do życia.

O francuskich śladach w Szczecinie - w kolejnych "Rozmowach nieuczesanych".
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc. 124 (Francuskie ślady w Szczecinie)
Ul. Ku Słońcu przy Cmentarzu Centralnym w Szczecinie. Fot. Piotr Sawiński [Radio Szczecin/Archiwum]
Ul. Ku Słońcu przy Cmentarzu Centralnym w Szczecinie. Fot. Piotr Sawiński [Radio Szczecin/Archiwum]
Ku Słońcu czy gen. Świerczewskiego? Oswajanie przestrzeni czy polityczne ukłony i hołdy?

Po 19.30 zapraszam na ostatni spacer ulicami Szczecina. W imieniu Nieuczesanych Mariana Kalemby i Wojciecha Lizaka - Agata Rokicka. A za tydzień już "Nieuczesane" o 17.30.
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc. 123 (Ulice Szczecina. Ostatni spacer)
Zabytkowa tabliczka na szczecińskich Pomorzanach. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Zabytkowa tabliczka na szczecińskich Pomorzanach. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Pierwotnie nazwy ulic i placów informowały o ich cechach. Stad te wszystkie ulice: Krótkie, Długie, Wielkie, Piaszczyste. Czasem nazwa odnosiła się do cechu, którego przedstawiciele zamieszkiwali to miejsce - np. Szewska, Garbarska, Piekarska, Stolarska, Rybacka itp. Bywało, że nazwa pochodziła od ważnego miejsca lub instytucji, które tu się mieściły, typu: Cmentarna, Szkolna, Szpitalna, Kościelna.

Rzecz jasna wiele ulic, placów i alei ma nazwy upamiętniające zasłużonych ludzi i ważne wydarzenia. Przed nami ulicznych impresji ciąg dalszy.
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc. 122 (Uliczne impresje)
Rekordzista wśród szczecinskich placów, jeśli chodzi o zmienay nazwy. Tu Plac Sprzymierzonych z widocznymi grobami żołnierzy. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Rekordzista wśród szczecinskich placów, jeśli chodzi o zmienay nazwy. Tu Plac Sprzymierzonych z widocznymi grobami żołnierzy. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Ulica zmienną jest… Zwłaszcza, gdy w kraju zmienia się ustrój. Po 1989 r. patronów kojarzonych z utrwalaniem władzy ludowej, totalitaryzmu, uległości wobec "bratniego" Związku Radzieckiego straciły także ulice, place i ronda Szczecina. Nastąpiła wielka akcja dekomunizacji przestrzeni miejskiej.

Jednak do przemianowania nazw ulic dochodziło i wcześniej. W jakich okolicznościach? Jaki był społeczny odbiór tych decyzji? O tym porozmawiamy w gronie Nieuczesanych: Wojciecha Lizaka, Mariana Kalemby. Zaprasza Agata Rokicka.
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc. 121 (Zmiany, zmiany)
Kino Kosmos przy Wojska Polskiego. Zdjęcie archiwalne. sedina.pl
Kino Kosmos przy Wojska Polskiego. Zdjęcie archiwalne. sedina.pl
Najdłuższa ulica w Polsce wcale nie znajduje się w Warszawie. Prym wiedzie Aleja Wojska Polskiego w Częstochowie, która ma ponad 15 kilometrów.

Nasza szczecińska Aleja Wojska Polskiego także długo uważana była za najdłuższą ulicę w mieście. Zaczyna się na Placu Zwycięstwa i biegnie przez 7 kilometrów aż do Głębokiego. Są osoby, które w dalszym ciągu uznają ją za najdłuższą w Szczecinie. Bo choć formalnie w 2015 roku została zdetronizowana przez Floriana Krygiera, która prześcignęła ją o półtora kilometra, to trudno uznać Krygiera za ulicę miejską.

O szczecińskich ulicach w "Rozmowach nieuczesanych".
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc. 120 (Szczecińskie ulice)
Fot. ze strony Parafii Świętego Krzyża na FB
Fot. ze strony Parafii Świętego Krzyża na FB
Kościół Świętego Krzyża przy ulicy Wieniawskiego. Najstarsza część obecnej świątyni zbudowana została w 1930 r. Od 1970 r. starano się o budowę nowego kościoła. Zezwolenie warunkowało dobudowę nowego kościoła z zachowaniem małego przedwojennego kościółka. Autorem projektu był inżynier arch. Zbigniew Abrahamowicz. To tu swoją siedzibę miał Biskupi Komitet Pomocy, który wspierał represjonowanych w stanie wojennym.

Dziś w roli głównej świątynie nieco mniej cenne architektonicznie, ale za to warte zapamiętania ze względu na to, co się w nich działo. To już ostatnia wędrówka po kościołach Szczecina. Zapraszają przesiąknięci Pomorzem: Wojciech Lizak, Marian Kalemba i Agata Rokicka.
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc, 119 (Przesiąknięci Pomorzem)
Dietrich Bonhoeffer, ewangelicki teolog. 1945 rok. Fot. nieznany autor
Dietrich Bonhoeffer, ewangelicki teolog. 1945 rok. Fot. nieznany autor
Carl Lampert, ksiądz katolicki. Fot. Primizbild 1918 rok
Carl Lampert, ksiądz katolicki. Fot. Primizbild 1918 rok
Ks. Carl Lampert był duchownym katolickim, w latach 1941-1943 związanym z kościołem przy obecnej ulicy Bogurodzicy. Został zamordowany przez hitlerowców w 1944 roku. Wcześniej wielokrotnie krytykował działania nazistów.
Dietrich Bonhoeffer - ksiądz protestancki, od lat trzydziestych doktor habilitowany nauk teologicznych - już w 1934 roku przestrzegał swoich współrodaków przed wojną, którą może wywołać nazizm. W czasie wojny w podszczecińskich Zdrojach (Finkenwalde) prowadził tajne seminarium. Był jednym ze spiskowców przygotowujących zamach na Hitlera. Jedną z ważnych kategorii w teologii Dietricha Bonhoeffera jest tak zwane "bezreligijnie chrześcijaństwo", wezwanie do życia według moralnych zasad "tak, jakby Boga nie było".

O duchownych wiernych zasadom w kolejnych, 118. "Rozmowach nieuczesanych".
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc. 118 (Wierni zasadom)
Cegiełka na odbudowę kościoła św. Jakuba: awers (50,00 PLN), 1958 r. Fot. ze zbiorów Jana Iwańczuka. Autor: S. Łukaszewski
Cegiełka na odbudowę kościoła św. Jakuba: awers (50,00 PLN), 1958 r. Fot. ze zbiorów Jana Iwańczuka. Autor: S. Łukaszewski
Zrujnowany kościół św. Jakuba od strony północnej, 1949 rok [archiwum sedina.pl]
Zrujnowany kościół św. Jakuba od strony północnej, 1949 rok [archiwum sedina.pl]
Ks. Julian Janas i kardynał Stefan Wyszyński podczas uroczystości jubileuszowych 850-lecia chrztu Pomorza (1974). Fot. sedina.pl
Ks. Julian Janas i kardynał Stefan Wyszyński podczas uroczystości jubileuszowych 850-lecia chrztu Pomorza (1974). Fot. sedina.pl
Poliptyk przedstawiający św. Jakuba Apostoła w szczecińskiej katedrze. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Poliptyk przedstawiający św. Jakuba Apostoła w szczecińskiej katedrze. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Poliptyk przedstawiający św. Jakuba Apostoła w szczecińskiej katedrze. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Poliptyk przedstawiający św. Jakuba Apostoła w szczecińskiej katedrze. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Kaplica Miłosierdzia Bożego i Sybiraków, Kaplica Szewców, Kaplica św. Maksymiliana Marii Kolbego, Kaplica Portowców, Kaplica z zegarem astronomicznym, Kaplica Ludzi Morza, Kaplica Kolejarzy… Można tak długo wyliczać. Szczecińska katedra (oficjalnie - Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie) ma wiele zakamarków. To świątynia o bogatej historii, kościół, który narodził się kilka razy.

O katedrze i ludziach z nią związanych w „Rozmowach nieuczesanych", które prowadzą Wojciech Lizak, Marian Kalemba i Agata Rokicka. Wykorzystano również fragmenty audycji z archiwum Radia Szczecin: Ilony Migacz i Zbigniewa Plesnera.
ROZMOWY NIEUCZESANE - odc. 117 (Szczecińska Katedra)
1234567