5 października 1945 roku obszar 200 hektarów pomiędzy Policami i Szczecinem został wyłączony z polskiej administracji. Enklawa Policka powstała, by ułatwić Rosjanom rozbiórkę i wywóz elementów fabryki benzyny syntetycznej Hydrierwerke Pölitz AG, która działała tu od 1938 roku.
O historii tego miejsca i o konsekwencjach rabunkowej polityki Sowietów rozmawiają - jak zwykle - dr Wojciech Lizak, dr Marian Kalemba i Agata Rokicka.

Warto zwrócić uwagę, że od tego odcinka przez całe wakacje "ROZMOWY NIEUCZESANE" - w każdą niedzielę po 15.40.

Tak jak mówiliśmy w poprzednim odcinku - mimo że Szczecin stał się miastem polskim, polska suwerenność była tu ograniczona. W rękach radzieckich znajdowała się "Centralna Baza Przeładunków nr 3601" czyli szczeciński port. Przewożono do niego z radzieckiej strefy okupacyjnej w Niemczech olbrzymią ilość towarów. Były to dobra reparacyjne albo łupy wojenne, które w Szczecinie były przeładowywane na statki i trafiały do ZSRR. Ale łupem oddziałów trofiejnych padały też szczecińskie fabryki i zakłady, mimo że przecież Szczecin był już miastem polskim. Często były to bezmyślne grabieże, przynoszące tylko duże straty poszkodowanym, ponieważ nieumiejętnie demontowane maszyny i urządzenia łatwo można było uszkodzić, w efekcie, pod dotarciu do punktu docelowego pożytek z nich mógł być niewielki lub wręcz żaden...
Rozmowę nieuczesaną prowadzą: Wojciech Lizak, historyk i Marian Kalemba, miłośnik historii oraz Agata Rokicka.

Mimo że w 1945 roku Szczecin stał się polskim miastem, niektóre ważne jego rejony pozostawały w rękach radzieckich. Tak było z "Centralną Bazą Przeładunków nr 3601" czyli szczecińskim portem. Pełną suwerenność otrzymał dopiero w 1955 roku, choć radzieckie wojska nadal stacjonowały w Szczecinie.
Rozmowę nieuczesaną prowadzą: Wojciech Lizak, historyk i Marian Kalemba, miłośnik historii oraz Agata Rokicka.

"Polscy lekarze, pielęgniarki oraz felczerzy byli na powojennym Pomorzu początkowo grupą bardzo nieliczną, zaś poziom ich kompetencji był bardzo zróżnicowany. Od osób z wieloletnim doświadczeniem zawodowym jeszcze z okresu międzywojennego, poprzez jednostki pchnięte do spontanicznej służby bliźnim podczas wojny i „zahartowane” doświadczeniami wojennymi, aż po ludzi obdarzonych ledwie podstawową wiedzą medyczną, tudzież osoby bez elementarnego medycznego przygotowania." Tak w artykule "Zdrowie w Szczecinie w latach 1945-1946" powojenną kadrę medyczną opisywał Hadrian Kryśkiewicz. Warto pamiętać o ludziach, którzy mimo trudności starali się pomóc innym. Im poświęcamy ten odcinek "Rozmów nieuczesanych".

Jednym z największych dobrodziejstw czasów PRL było zapewnienie powszechnego dostępu do służby zdrowia. Ale zanim to nastąpiło, trzeba było przejść długą drogę. Pierwsze powojenne lata były bardzo trudne. Baza materialna była bardzo zniszczona. Do tego braki kadrowe. Przecież w czasie okupacji lekarze dzielili los innych przedstawicieli polskich elit umysłowych, kulturalnych, politycznych. Byli zabijani przez okupantów: zarówno niemieckich, jak i sowieckich.
Na tzw. ziemiach odzyskanych trzeba było tworzyć struktury służby zdrowia od podstaw. W dodatku wiele z tych działań było blokowanych przez Rosjan.

To była jedną z najbardziej tajemniczych historii, w którą uwikłani byli także szczecinianie. André Robineau został aresztowany 18 listopada 1949 roku. Pracował wówczas jako sekretarz konsulatu francuskiego w Szczecinie. Oskarżono go o zorganizowanie działającej na rzecz Francji siatki szpiegowskiej i kierowanie nią. Przed Wojskowym Sądem Rejonowym postawiono również Gastona Drueta, Bronisława Sokoła Klimczaka, Zbigniewa Blausztajna vel Borkowskiego, Stefana Pielackiego i Kazimierza Rachtana. Wszystkich oskarżonych uznano za winnych zarzucanych czynów i wymierzono kary więzienia od 6 lat do dożywocia. Najsurowiej sędziowie obeszli się z Bronisławem Sokołem Klimczakiem, którego skazano na karę śmierci. Wyrok wykonano. W 1953 roku Rada Państwa skorzystała z prawa łaski w stosunku do André Robineau i Gastona Drueta. Obaj zostali zwolnieni z więzienia i wydaleni z terytorium PRL. Ale sprawa Robineau to nie tylko proces. Jakie miała konsekwencje? Co zmieniła w środowisku inteligencji Szczecina?

Proces rozpoczął się 6 lutego 1950 roku i toczył się przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Szczecinie. 8 dni później ogłoszono wyroki w sprawie obywateli polskich i francuskich, którzy mieli tworzyć siatkę szpiegowską pod wodzą André Robineau, ówczesnego sekretarza Konsulatu Francji w Szczecinie. André Robineau "nadawał się" idealnie na szpiega: był obcokrajowcem, w dodatku zza żelaznej kurtyny, elegancko się ubierał, prowadził bogate życie towarzyskie.
Czy sprawa Robineau była próbą ukrócenia rzeczywistej działalności obcego wywiadu, prowokacją służb bezpieczeństwa, a może efektem szerzącej się szpiegomanii?

W poprzednim odcinku Wojciech Lizak przywoływał opinię wojewody Leonarda Borkowicza o mieszkańcach tych ziem tuż po wojnie. Często przybywali tu ludzie pozbawieni korzeni. Borkowicz miał twierdzić, że z takich łatwiej jest tworzyć nowe społeczeństwo. Czy rzeczywiście udało się tu stworzyć człowieka socjalistycznego, dającego się formować tak jak potrzebuje władza?
Ciąg dalszy rozważań o tożsamości Szczecina w "Rozmowach nieuczesanych".

Kiedy mówisz: poznaniak, wiesz, jakiego zestawu zalet i wad możesz się spodziewać po takim człowieku. Podobnie z mieszkańcami Krakowa czy Warszawy. I choć tego typu myślenie skazane jest na (czasem krzywdzące) uogólnienie, to jednak nieco porządkuje świat. A czy wypowiadając nazwę: szczecinianin wiesz, co się za nią kryje? O kłopotach z tożsamością Szczecina rozmawiają Wojciech Lizak, Marian Kalemba i Agata Rokicka. Zapraszamy.

"NA ZACHODZIE ZIEMIE CZEKAJĄ!" - to hasło z plakatu propagandowego, promującego osadnictwo na tzw. ziemiach odzyskanych. Największą grupę nowych mieszkańców Szczecina stanowili przesiedleńcy z terenów, które zarówno przed wojną, jak i po 1945 roku należały do państwa polskiego. W 1947 r. przybyszów z Polski centralnej było 63 %. Tydzień temu mówiliśmy o tzw. repatriantach zza Buga czyli osadnikach przybywających z dawnych kresów wschodnich. Ale były i inne grupy. Bo przecież Szczecin był miastem na skrzyżowaniu wielu dróg.
Wojciech Lizak, Marian Kalemba i Agata Rokicka. Zapraszamy.