90 lat temu, 15 lipca 1933 roku, dwaj litewscy piloci wystartowali z Nowego Jorku i w drodze do Kowna przelecieli nad Atlantykiem. Rozbili się w lesie koło wsi Pszczelnik pod Myśliborzem, który wtedy znajdował się na terytorium Niemiec

W uroczystości wziął udział także prezydent Litwy, Gitanas Nauseda.

Prezydent Andrzej Duda podkreślał, że litewscy piloci dokonali rzeczy wyjątkowej, przelatując nad Atlantykiem do Europy Środkowej.

- Pokonanie takiej trasy bez międzylądowania stanowiło wówczas historyczny rekord. Niestety, gdy litewscy bohaterowie zbliżali się do celu swojej podróży do Kowna, ich lot został tragicznie przerwany. Zginęli w katastrofie, która miała miejsce w lasach pod Pszczelnikiem. Heroiczny czyn Dariusa i Girenasa, i ofiara, jaką złożyli w służbie swojej ojczyzny, a zarazem w służbie całej ludzkości, na zawsze pozostaną w naszej pamięci - mówił Andrzej Duda.

Prezydent podczas uroczystości podkreślił także, że Polska i Litwa są zjednoczone jak nigdy dotąd.

- Wierzę, że jedność uda się nam utrzymać na dziesięciolecia, a daj Boże, na stulecia. Mówię tak, bo nie mam wątpliwości, jestem głęboko przekonany, że ta polsko-litewska współpraca, bliskość i podobne spojrzenie na otaczające nas zagrożenia są niezwykle cennym, można powiedzieć, bezcennym atutem w obliczu aktualnych wyzwań, ale również i na pewno w obliczu przyszłości - podkreślił.

Zdaniem Andrzeja Dudy dzisiejsze uroczystości w Pszczelniku mają wymiar symboliczny w relacjach polsko-litewskich. Podczas wystąpienia prezydent przypomniał, że litewscy lotnicy rozsławili swoim lotem Litwę, a ich czyn świadczył o heroicznym poświęceniu.

- To dla nas zaszczyt, móc wspólnie pielęgnować pamięć i opiekować się miejscem uświęconym krwią litewskich bohaterów - jeszcze bardziej tym umacniamy solidarność między narodami - podkreślił Andrzej Duda.

Prezydent Litwy Gitanas Nauseda mówił podczas uroczystości w Pszczelniku, że litewscy lotnicy Steponas Darius i Stasys Girenas swoją heroiczną postawą pragnęli po całym świecie rozpowszechnić wiadomość o przywróceniu państwowości Litwy i wzbiciu się tego kraju "w przestworza postępu".

Prezydent Litwy wyraził też wdzięczność polskim władzom za zachowanie pamięci o litewskich bohaterach narodowych.

- Jestem szczerze wdzięczny, że pamięć o lotnikach litewskich jest tu tak pięknie pielęgnowana w Polsce. Wszyscy możemy się o tym upewnić właśnie tutaj, gdzie nieopodal pomnika Steponasa Dariusa i Stasysa Girenasa znajduje się poświęcone im muzeum - mówił.

Prezydent Republiki Litewskiej, Gitanas Nauseda wręczył krzyż oficerski "Za zasługi dla Litwy" burmistrzowi Myśliborza, Piotrowi Sobolewskiemu za czczenie pamięci o ich bohaterach narodowych. - Pielęgnujemy historię o lotnikach w naszej małej ojczyźnie - podkreśla włodarz gminy.

- Od lat losy litewskich lotników tak głęboko przeniknęły do naszej świadomości i serc mieszkańców naszej gminy, że dziś możemy dostrzec ich znaki w nazwach patronów szkoły, skweru, a od niedawna również w nazwie ronda wybudowanego wraz z obwodnicą miejską - powiedział.

90 lat temu, 15 lipca 1933 roku, dwaj litewscy piloci wystartowali z Nowego Jorku do Kowna samolotem "Lituanica", którym zamierzali bez międzylądowania pokonać dystans ponad 7 tysięcy kilometrów. Wystartowali w rocznicę zwycięstwa nad Krzyżakami - w 1410 roku - wojsk polskich i litewskich pod Grunwaldem, chcąc w ten sposób rozsławić Litwę na świecie. O ich przedsięwzięciu pisały wszystkie gazety.

- To naprawdę symboliczne, że lot przez Atlantyk rozpoczął się w dniu 15 lipca, w rocznicę wspólnego zwycięstwa litewskiego i polskiego oręża w Bitwie pod Grunwaldem. Zdolność naszych narodów do wzajemnego obchodzenia zwycięstw i oddawania hołdu poległym nabiera kluczowego znaczenia w szczególnie trudnym okresie, gdy Rosja kontynuuje swoją brutalną zbrodnię agresji przeciwko Ukrainie - dodał prezydent Litwy.

Piloci przelecieli szczęśliwie nad Atlantykiem, 16 lipca około godziny 23-ej ich samolot widziano w okolicach Stargardu Szczecińskiego, jednak wskutek silnej burzy zmienili trasę lotu. Trzydzieści sześć minut po północy, 17 lipca, po 37 godzinach i 11 minutach lotu samolot rozbił się w lesie koło wsi Pszczelnik.

Litewscy piloci przelecieli 6411 kilometrów, do celu pozostało im 650. Lot odbywał się bez przyrządów radionawigacyjnych i mimo to był wówczas jednym z najbardziej precyzyjnych.

Pochylając głowy przed zasługami Steponasa Dariusa i Stasysa Girenasa myśli się także o polskich bohaterach, którzy zginęli w innej katastrofie lotniczej - przypomniał Andrzej Duda.

- O Franciszku Żwirce i Stanisławie Wigurze, którzy ponieśli śmierć w katastrofie lotniczej w 1932 roku - powiedział.

Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura zginęli 11 września 1932 roku w katastrofie lotniczej lecąc na meeting lotniczy do Pragi. Podczas lotu piloci zostali zaskoczeni przez gwałtowną burzę, w ich samolocie RWD-6 oderwało się skrzydło i maszyna rozbiła się pod Cierlickiem Górnym koło Cieszyna.

W pogrzebie Steponasa Dariusa i Stasysa Girenasa w Kownie wzięło udział około stu tysięcy osób. Na Litwie są oni uważani za bohaterów narodowych. 17 lipca jest obchodzony Światowy Dzień Jedności Litwinów.