Od niedzieli kanał będzie ogólnodostępny dla jednostek pływających. Po raz pierwszy w historii będą one mogły wpłynąć na Zalew Wiślany z pominięciem rosyjskiej strefy przybrzeżnej. Pełną funkcjonalność kanał uzyska w przyszłym roku.

Docelowo inwestycja ma ułatwić dostęp do elbląskiego portu oraz skrócić drogę - dotychczasowa biegnie przez Cieśninę Piławską, a zatem przez terytorium Rosji, i jest dłuższa o 100 kilometrów.

Data otwarcia nowej drogi wodnej nie jest przypadkowa - 17 września to rocznica ataku ZSRR na Polskę w 1939 roku. Rząd chce w ten sposób pokazać, że Polska uniezależnia się od Rosji.

Całkowita długość drogi wodnej z Zatoki Gdańskiej przez Zalew Wiślany do Elbląga to prawie 23 kilometry. Kanał Żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną ma ponad kilometr długości i pięć metrów głębokości. Docelowo, po zakończeniu wszystkich prac i pogłębieniu toru wodnego do samego portu w Elblągu, będą do niego mogły wpływać jednostki o zanurzeniu do 4,5 metra, długości do 100 metrów oraz szerokości do 20 metrów.

Ustawę w sprawie budowy kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną Sejm uchwalił 24 lutego 2017 roku. Inwestycję usytuowano we wsi Nowy Świat w gminie Sztutowo. W październiku 2018 roku, z udziałem prezesa PiS Jaroslawa Kaczyńskiego, nastąpiło wbicie ostatniego słupka geodezyjnego przekopu. Rok później plac budowy przekazano wykonawcy - polsko-belgijskie konsorcjum spółek NDI oraz Besix.

Dotychczas - od października 2019 roku do września tego roku - wykonano port osłonowy od strony Zatoki Gdańskiej, kanał żeglugowy ze śluzą i konstrukcją zamknięć wraz ze stanowiskami oczekiwania od strony Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego oraz nowy układ drogowy z ruchomymi stalowymi mostami, które umożliwią przejazd nad kanałem. Poza tym zbudowano sztuczną wyspę zlokalizowaną na Zalewie Wiślanym.

Według zapowiedzi rządu ostateczny koszt budowy kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną będzie znany w październiku lub listopadzie tego roku.

Sam przekop przez Mierzeję nie oznacza zakończenia prac przy całym projekcie. II etap obejmuje przebudowę istniejącego toru wodnego na rzece Elbląg oraz budowę mostu obrotowego w Nowakowie.

Zwolennicy przekopu twierdzą, że inwestycja przyniesie korzyści militarne, turystyczne i ekonomiczne. Przeciwnicy, że projekt jest nieopłacalny i szkodliwy dla środowiska naturalnego.