"Jestem sentymentalnym gościem. Próbowałem z tym kiedyś walczyć, ale jakoś nie wyszło" - wyznał na naszej antenie aktor, Piotr Machalica. I choć te słowa zostały wypowiedziane 18 lat temu, to nie wydaje mi się, by coś się zmieniło. Aktor nie bał się czuć. Może dlatego był tak niesłychanie wiarygodny: na scenie, na ekranie i estradzie. Próba namalowania dźwiękami portretu Piotra Machalicy w "Machinie czasu". Aktor zmarł w poniedziałek (14 grudnia) w Warszawie.

W "Machinie..." wykorzystano fragmenty audycji z archiwum Radia Szczecin autorstwa Doroty Zamolskiej, Marzeny Szóstak, Agaty Foltyn i Łukasza Czarneckiego.

12 grudnia 1970 roku zadecydowano o podwyżce cen detalicznych mięsa, przetworów mięsnych oraz innych artykułów spożywczych. Codzienność podrożała, ale jednocześnie ludzkie życie staniało. Jak bowiem inaczej opisać postawę władz PRL, które zadecydowały, że reakcją na protesty robotników mogą być strzały? Teresa Olesińska-Dowlasz i Zdzisław Nagórek zapłacili za to, że znaleźli się na linii ognia. A czy ktoś zapłacił za to, że ich życie nie było takim, jakie sobie wymarzyli?
"Kiedy staniało życie" - to tytuł opowieści o Grudniu 1970 w Szczecinie.
W "Machinie czasu" wykorzystano fragment rozmowy, którą w 1992 roku ze Zdzisławem Nagórkiem przeprowadziła Alina Głowacka oraz nagrań Włodzimierza Kaczmarka, który 17 grudnia 1970 roku zarejestrował odgłosy szczecińskiego protestu.

Z okazji 50. rocznicy Grudnia 70 przygotowano wystawy, książki, albumy, koncerty, debaty. Będą wieńce i kwiaty. Mniej spektakularnym, ale zasługującym na uwagę i szacunek wydarzeniem jest remont grobu Zdzisława Nagórka, sfinansowany przez Oddział IPN w Szczecinie. Ten od lat zapomniany i zniszczony grób usytuowany jest na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (kwatera 22A - rząd,1, grób 12). Dzięki temu hasło "Grudzień 1970. Pamiętamy!" nabiera treści i zyskuje też ludzki wymiar.

"Oczekiwanie - jak na wyjście z ciemności do jasno oświetlonego pokoju, jak na otwarcie drzwi do salonu, gdzie rozjarzona choinka cała w anielskich srebrach. Oczekiwanie - otwarcie na niezwykłość, co przydarzyć się musi - pojutrze, jutro, już za chwilę. Oczekiwanie - dziwne uczucie, kiedy spodziewasz się na nie wiadomo czego." Wzorem poetki, Joanny Kulmowej myślę o Adwencie jak o oczekiwaniu na Cud i rozkładam go na cząsteczki pomniejsze, na cuda przydrożne. Cuda piękne, tajemnicze, ale i radosne, a nawet śmieszne. Dlaczego w 2002 roku chciano ruszyć czołgami do walki ze śniegiem? Jak to się dzieje, że św. Mikołaj w jedną noc może dotrzeć do wszystkich dzieci, na całym świecie? I jakie pomysły na mikołajkowe i świąteczne prezenty proponowano szczecinianom w 1977 roku, gdy szczytem luksusu było mydełko Finezja?

Ta podróż w czasie jest możliwa dzięki audycjom z Archiwum Radia Szczecin.

O ludziach, których odwaga graniczyła z brawurą i o maszynkach, dzięki którym spełniło się odwieczne marzenie ludzi, by latać, a także o spektakularnych ucieczkach, nietypowych konstrukcjach, rekordach, wyczynach i katastrofach. "Sekrety polskiego lotnictwa" - to tytuł kolejnej książki Romana Czejarka, w której przedstawia historie zapomniane oraz konfrontuje legendy z rzeczywistością.
W tekście od wydawcy czytamy: "Gdzie i kiedy latał "najsłodszy" polski samolot? Co wspólnego mają pomnik Bitwy pod Grunwaldem oraz największy helikopter świata? Dlaczego właśnie w Polsce zbudowano najbrzydszą maszynę latającą w Europie i jakie było jej prawdziwe przeznaczenie? Jak polski pilot uciekał w dniu śmierci Stalina na duński Bornholm? Dlaczego w stanie wojennym skrót LOT tłumaczono jako Landing on Tempelhof, czyli Lądowanie na Tempelhofie? Kim był Franciszek Gabryszewski i dlaczego jego postać pojawia się w słynnym amerykańskim filmie Pearl Harbor? Wreszcie, z jakiego powodu naddźwiękowy Tu-144 w wielkiej tajemnicy lądował w Warszawie? To tylko część z pytań, na które znajdziemy w tej książce odpowiedzi." Także w "Machinie czasu", bowiem gościem audycji będzie autor "Sekretów polskiego lotnictwa", Roman Czejarek - dziennikarz Polskiego Radia, miłośnik techniki i historii oraz Honorowy Ambasador Szczecina.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu wszystkie polskie dziewczęta na wydaniu wiedziały, że w andrzejkowy wieczór mają szansę dowiedzieć się, jak ułoży im się życie uczuciowe. Obecnie ten dzień stanowi jedynie pretekst do tanecznych zabaw. Jednak w tym roku będzie inaczej. Tym bardziej może więc warto przypomnieć tę tradycję.
Andrzejki były obchodzone w noc z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja. Pierwsze pisemne wzmianki o tym święcie pochodzą z XVI wieku. Warto dodać, że obrzędy z nimi związane daleko wykraczają poza znane nam lanie wosku.
O wróżbach, nie tylko andrzejkowych - w "Machinie czasu", w której wykorzystałam fragmenty archiwalnych audycji Marii Okulicz, Haliny Lizińczyk, Elżbiety Bitner, Romana Czejarka oraz własne nagrania - rozmowę z Amalią Hunkiewicz, lwowianką.

Brunon Gościniak, a właściwie Bruno (bo tak się podpisywał) był muzykiem, kompozytorem, autorem wielu przebojów i pionierem życia muzycznego polskiego Szczecina. Niemal od początku pobytu w naszym mieście (a przyjechał tu w 1946 roku) współpracował z Radiem Szczecin. Był współautorem m.in. słynnego "Radiokutra", audycji satyrycznej, do której pisał piosenki.
Tworzył dla wielu wykonawców i do słów różnych tekściarzy, ale z Tadeuszem Klimowskim łączyło go chyba więcej niż zadania do wykonania. Tworzyli spółkę autorską. Bruno Gościniak i Tadeusz Klimowski - to dla mnie szczecińscy Starsi Panowie dwaj.
Jaki jest przepis Pana Bruna na piosenkę?
Zapraszam do słuchania "Machiny czasu", w której wykorzystałam fragmenty archiwalnych audycji: Aliny Głowackiej, Haliny Więcek-Przybyły i Teresy Podesławskiej oraz kompozycje Bruna Gościniaka.

Nazwa "Karabach" to tureckie słowo, które jest bezpośrednim tłumaczeniem perskiego "bagh e siah" czyli "czarny ogród”. To właśnie o to miejsce - Górski Karabach toczy się spór. Od 27 września już trzykrotnie ogłaszano porozumienia o zawieszeniu broni pomiędzy Armenią i Azerbejdżanem. Nie okazały się one trwałe, strony niemal natychmiast oskarżały się wzajemnie o łamanie postanowień. Od nasilenia walk we wrześniu zanotowano już ponad tysiąc ofiar śmiertelnych - żołnierzy i cywilów. Czarny Ogród znowu płonie...
Jakie są przyczyny tego konfliktu? Od kiedy tak naprawdę trwa? Dlaczego tak mało o nim wiemy, dlaczego odwracamy wzrok od tego, co dzieje się na obrzeżach naszego świata? Jakie może to mieć konsekwencje? O tym opowie dr Barbara Patlewicz, kaukazoznawczyni z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego, autorka m.in. książki "Azerbejdżańska droga do pierwszej niepodległości". Wyruszamy więc na wschód. Ale nie tylko.

W tym roku w Polsce w dzień Wszystkich Świętych i w Zaduszki cmentarze były zamknięte. Proponuję więc wędrówkę alejkami szczecińskich cmentarzy w eterze. I zapalenie eterycznego znicza pamięci.

Czy wiedzą Państwo, że w 1982 roku, kiedy wynaleziono płytę kompaktową, punktem odniesienia dla jej pojemności była długość "IX Symfonii" Ludwiga van Beethovena? Powołano wówczas eksperta - słynnego dyrygenta Herberta von Karajana, który stwierdził, że nowa technika musi umożliwić przesłuchanie całej "Dziewiątki", bez zmiany płyty. To dlatego CD ma 80 minut.
Wspólnie z dyrygentem, popularyzatorem muzyki klasycznej, także w Radiu Szczecin, Pawłem Osuchowskim wędrujemy do XVIII wieku na spotkanie z geniuszem – Ludwigiem van Beethovenem. W tym roku obchodzimy 250. rocznicę urodzin kompozytora, który napisał o sobie: "Nigdy nie będę się czołgał – moim królestwem jest Wszechświat".

Ale numer! Uwaga historia! W centrum Szczecina, przy Bramie Królewskiej stanęła budka telefoniczna. Trudno ją było zdobyć, bo to "rekwizyt" z dawnych, przedkomórkowych czasów. Sama budka została kupiona w Sanoku, natomiast aparat został wypożyczony od grupy pasjonatów telekomunikacji z Olsztyna. Budka pełni jednak nieco inną, niż w przeszłości, funkcję. Autorką projektu "Uwaga historia" jest szczecińska rzeźbiarka, Monika Szpener...

Historii opowiedzianych przez szczecinian można słuchać w budce telefonicznej przed Bramą Królewską. Można też nagrać swoje, np. na dyktafon w telefonie i przesłać w formie pliku audio na adres: budka@zut.edu.pl. Natomiast jeśli Państwo sami nie mogą ich zarejestrować, wystarczy przesłać mail z informacją o chęci opowiedzenia swojej historii, a zostanie ona nagrana.