Machina Czasu
Radio SzczecinRadio Szczecin » Machina Czasu » Kalendarium historyczne

3 maja

Agata ROKICKA

  • 1469 - urodził się Niccolo Machiavelli, historyk, filozof i dyplomata. Był florenckim historykiem, filozofem i dyplomatą. Wykonywał różne misje w służbie republiki, zreorganizował też armię. Zasłynął również jako wybitny pisarz polityczny, autor prac takich jak "Uwagi Machiawela wysnute z Liwiusza historii rzymskiej" czy "Historie florenckie". Największą sławę przyniosło mu jednak dzieło "Książę" (1532), w którym wyłożył podstawowe zasady działania skutecznego polityka. Według tej doktryny, nazwanej później makiawelizmem, główne motywy działań ludzkich to żądza władzy i posiadania. Dlatego w myśl reguły „cel uświęca środki” autor zalecał w polityce racjonalne stosowanie przemocy, podstępu i obłudy. Machiavelli był też autorem poematów, nowel oraz komedii obyczajowych.1791 - uchwalenie Konstytucji 3 maja. Ustawa rządowa z 3 maja 1791 r. była pierwszym w Europie, a drugim na świecie (po konstytucji Stanów Zjednoczonych) aktem prawnym określającym podstawy ustrojowe państwa, czyli tzw. ustawą zasadniczą, nadrzędną wobec całego systemu prawno-ustrojowego. Konstytucja uchwalona z inicjatywy stronnictwa patriotycznego na Sejmie Wielkim, obradującym w latach 1788–1792, pozostawiła ustrój stanowy, lecz osłabiła pozycję magnaterii. Usunięto z sejmików szlachtę gołotę, a cenzus szlacheckiego urodzenia został ograniczony w prawie wyborczym przez dodanie cenzusu posiadania. Mieszczaństwu umożliwiono nobilitację, zaś mieszkańcom miast królewskich zapewniono m.in. wolności osobiste i prawo sprawowania urzędów. Potwierdzono też opiekę władzy państwowej nad Żydami i utrzymano poddaństwo chłopów. Zlikwidowano podział kraju na Koronę i Litwę, zmniejszono rolę senatu, zniesiono liberum veto i zakazano konfederacji. Wprowadzono też zasadę dziedziczenia tronu i osobistej odpowiedzialności monarchy. Zarządzanie krajem powierzono w terenie komisjom porządkowym cywilno-wojskowym. Ustawa rządowa miała być punktem wyjścia dalszych przemian ekonomiczno-społecznych i politycznych w Polsce, ale zanim weszła w życie, w 1792 r. wybuchła wojna z Rosją inspirowana przez działaczy konfederacji targowickiej i zakończona rozbiorem. Konstytucja 3 maja, której tradycje silnie propagowano w okresie pierwszych kilkunastu lat istnienia Królestwa Polskiego po 1815 r., do dziś pozostała jednak symbolem patriotyzmu i woli reformowania państwa w imię wspólnego dobra.
  • 1819 - Walerian Łukasiński założył Wolnomularstwo Narodowe. Systematyczne łamanie konstytucji Królestwa Polskiego przez władze carskie doprowadziło do odrodzenia ruchu niepodległościowego. W maju 1819 r. w Warszawie powstało Wolnomularstwo Narodowe – organizacja konspiracyjna kierowana przez majora Waleriana Łukasińskiego, wzorowana na strukturze masonerii. Wolnomularstwo Narodowe działało również w zaborze pruskim, lecz loże poznańskie były przeciwne koncepcji wiązania polskiego bytu państwowego z Rosją. Już w 1820 r. policja wpadła na trop organizacji. Łukasiński rozwiązał ją wówczas, a znaczna część jej członków weszła do Towarzystwa Patriotycznego.
  • 1952 - pierwsza audycja Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. W 1952 r. w Monachium powstało Radio Wolna Europa (ang. Radio Free Europe), nadające audycje m.in. w językach polskim, węgierskim, słowackim, czeskim, rumuńskim i bułgarskim. Rozgłośnia Polska RWE, kierowana przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, rozpoczęła nadawanie swych audycji 3 maja 1952 r. Jej celem było przełamanie jednolitości mediów podporządkowanych propagandzie i ideologii komunistycznej. Rozgłośnia była ogromnie popularna w kraju, choć zaciekle zagłuszana i zwalczana przez władzę. Odegrała ogromną rolę w informowaniu i kształtowaniu opozycyjnych postaw w społeczeństwie polskim. Po rozpadzie bloku wschodniego RWE została w 1995 r. przeniesiona do Pragi, a sekcja polska uległa stopniowej likwidacji.
  • 1981 - zainstalowanie największego na świecie zegara słonecznego. Zdawałoby się, że w XX wieku zegar słoneczny będzie już tylko świadectwem przeszłości. A jednak w maju 1981 r. w Muzeum Nauki w Richmond w stanie Virginia (USA) zamontowano największy na świecie zegar słoneczny. Kolumna tego urządzenia ma wysokość 7,5 m, a rzucany przez nią cień osiąga nawet 35 m długości. W czasie zrównania dnia z nocą cień ten przesuwa się z prędkością 17,8 centymetra na minutę.
 

Zobacz także

2012-09-19, godz. 11:09 12 stycznia 1860 - Zmarł gen. Jan Skrzynecki. Jeden z naszych wodzów naczelnych w wojnie polsko-rosyjskiej 1831 roku, nie ma dobrej opinii w historiografii. Obarczany jest… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 5 stycznia 1895 -Zmarł Władysław Podkowiński, polski malarz impresjonista. To w Paryżu zetknął się ze sztuką Claude'a Moneta, Paula Gauguina i Vincenta van… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 29 grudnia 1967 - Odpowiedź episkopatu na zarzuty PAX-u. Wiosną 1965 r. Bolesław Piasecki, przewodniczący PAX-u, został posłem. Na forum Sejmu zaczął wtedy systematycznie… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 22 grudnia 1861 - Urodził się Zenon Przesmycki (Miriam), krytyk literacki i artystyczny, tłumacz, poeta, wydawca. Gimnazjum i studia prawnicze ukończył w Warszawie… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 15 grudnia 37 - Urodził się Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus, czyli Neron. Za sprawą intryg swej matki na dworze Tyberiusza został w 54 r., w wieku 17 lat, cesarzem… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 8 grudnia 65 p.n.e. - Urodził się Horacy. Uznawany za najwybitniejszego liryka rzymskiego, był autorem satyr, w których ośmieszał wady i słabości ludzkie, a także… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 1 grudnia 1891 - Początki koszykówki. James Naismith, nauczyciel wychowania fizycznego ze Springfield w Massachusetts, uchodzi za „wynalazcę” koszykówki. Prowadząc… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 24 listopada 1859 - Karol Robert Darwin opublikował słynną pracę „O powstaniu gatunków drogą doboru naturalnego”, w której ogłosił, że to właśnie dobór naturalny… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 17 listopada 1796 - Zmarła caryca Katarzyna II, imperatorka Rosji. Caryca Katarzyna II (właśc. księżna Sophia Augusta Anhalt-Zerbst, 1729–1796), pochodziła ze Szczecina… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 10 listopada 1483 - Urodził się Marcin Luter, reformator religijny. Przybijając 31 października 1517 r. na drzwiach katedry w Wittenberdze 95 tez potępiających m.in… » więcej
45678