Nowością jest instytucja urlopu rehabilitacyjnego sędziego. Nowela wprowadza także możliwość delegowania sędziego do Kancelarii Prezydenta RP czy MSZ.

Projekt noweli posłowie PiS złożyli w kwietniu. Pierwsze czytanie odbyło się 25 maja, a drugie - 8 czerwca. Sejm uchwalił nowelę 12 lipca. Zagłosowało za nią 229 posłów, a 3 było przeciw. Opozycja, mimo obecności na sali plenarnej, nie głosowała. 15 lipca Senat przyjął regulację bez poprawek. Prezydent nowelizację podpisał 24 lipca. Równocześnie zawetował dwie inne ustawy: o Sądzie Najwyższym oraz nowelizację ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Zapowiedział, że w ciągu dwóch miesięcy zostaną przygotowane projekty ustaw o SN i KRS. Jednak podpisanie ustawy o Ustroju Sądów Powszechnych spowodowało, że Komisja Europejska wszczęła postępowanie wobec Polski o naruszenie przez nowelę unijnych przepisów.

Nowela wchodzi w życie w sobotę z jednym wyjątkiem. 1 października wejdą w życie zapisy o tym, że sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 60. roku życia w przypadku kobiety i 65. roku - mężczyzny, chyba że oświadczy ministrowi wolę dalszego pełnienia służby i przedstawi zaświadczenie, że zdrowie mu na to pozwala.

Najważniejsza zmiana dotyczy jednak uprawnień ministra sprawiedliwości. Ustawa przyznaje mu kompetencję do odwołania, w ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie ustawy, prezesów i wiceprezesów sądów powszechnych bez konieczności uzyskiwania opinii o kandydatach od zgromadzeń ogólnych tych sądów. Projekt wprowadza ponadto zasady losowego przydzielania spraw sędziom w ramach poszczególnych kategorii, a przydział spraw ma być równy. Wprowadzona ma zostać także zasada niezmienności składu orzekającego. Sędzią sądu apelacyjnego będzie mógł zostać sędzia sądu rejonowego lub prokurator - pod warunkiem dziesięcioletniego stażu pracy.

W przepisach przewidziano też możliwość delegowania sędziego do Kancelarii Prezydenta RP czy MSZ. W okręgach sądowych powołani mieliby też zostać koordynatorzy do spraw współpracy międzynarodowej, prawa europejskiego i praw człowieka w sprawach cywilnych i karnych.